Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEMİH MAHMUT AKTARER
Danışman: Tevfik Küçükömeroğlu
Özet:
Bu tez çalışmasında, otomotiv endüstrisinde yaygın olarak kullanılan DP 600 çelik
saclara sürtünme karıştırma işlemi (SKİ) uygulanmıştır. Söz konusu işlemin iç yapı, mekanik
özellikler, germe ve kenar kıvırma şekillendirilebilirliği üzerindeki etkisi sistematik olarak
incelenmiştir. SKİ uygulanmış DP 600 çeliğinin işlem bölgesi, ince taneli ferrit, beynit,
martenzit ve temperlenmiş martenzitten meydana gelmiştir. Başlangıçta 2,83 µm olan
ferrit’in ortalama tane büyüklüğü işlem bölgesinde 0,79 µm'ye düşmüştür. Hem elektron geri
saçılım tekniği (EBSD) hem de geçirimli elektron mikroskop (TEM) gözlemleri işlem
bölgesinde yüksek dislokasyon yoğunluğuna sahip alt yapıların varlığını göstermiştir. SKİ
sonrası iç yapıda meydana gelen bu değişimlerin bir sonucu olarak sertlik ve dayanım
değerleri yaklaşık 1,5 kat artmıştır. Ayrıca termodinamik esaslı malzeme özellik yazılımı
(JMatPro) hesaplamalarının sonuçları, plastik deformasyon etkisini içermeksizin faz
oranlarının ve sertlik değerlerinin deneysel sonuçlarla % 10 hata aralığında tahmin
edilebileceğini ortaya koymuştur. SKİ, germe şekillendirilebilirlik kabiliyetinde bir miktar
düşüşe yol açarken şekillendirilebilme için ihtiyaç duyulan zımba kuvvetini arttırmıştır.
Kenar kıvırma şekillendirilebilirlik kabiliyetini belirleyen delik genişletme deneyi sonuçları
SKİ sonrasında delik genişleme oranının % 93,6 ‘dan % 118,0’e çıktığını göstermiştir