Akademik Veri Yönetim Sistemi
Turan D. (Yürütücü), Baykara İ., Algül G. Ç.
TÜBİTAK Projesi, 1002 - Hızlı Destek Programı, 2025 - 2026
Hatay İli Yayladağ ilçesinde yer alan ve Erken Üst Paleolitik Dönem’e tarihlendirilen Üçağızlı I Mağarası’nda yaşamış insan topluluklarının kullandıkları yontmataşların teknolojik ve tipolojik incelemelerinin ayrıntılı analizlerle yapılması ve yontmataşların üretiminde kullanılan hammadde kaynaklarının belirlenerek insan davranışlarının anlaşılması amaçlanmaktadır. Mağara yaklaşık olarak 4 metre derinliğe ve 12.000 yıl boyunca Pleistosen Dönem insan toplulukları tarafından kesintisiz olarak kullanıldığını gösteren bir kültür katmanına sahiptir. Yapılan karbon tarihlendirmeler sonucunda mağara GÖ 41.000 – 29.000 yılları arasına tarihlendirilmektedir. Mağaranın kültürel tabakalanması Erken Üst Paleolitik Dönem’in Ahmarian (GÖ 29.000 – 35.000) ve Öncül Üst Paleolitik (GÖ 35.000 – 41.000) kültürlerini kapsamaktadır.
Gerçekleştirilmesi planlanan bu proje kapsamında ise 2005 – 2019 yılları arasındaki yontmataş kalıntıları ilk olarak teknoloji ve tipoloji bakımından detaylı analizlerle ayrıntılı olarak tanımlanacaktır. Tanımlama yapılırken her bir yontmataşın aynı zamanda kabuk tipi ve hammadde rengi incelenecektir. Hammadde renkleri hem analizler sonucunda oluşturulan renk kataloğu üzerinden hem de Dijital Munsell kullanılarak belirlenecektir. Böylece detaylı tanımlamalar yapılırken hammadde kullanımı bakımından ön ayrıştırma yapılacaktır. Hammadde dağılımlarının tespit edilmesinde kesin sonuçlar elde edilebilmesi amacıyla ED-XRF (Enerji Dağılımlı X-Işını Floresans Spektroskopisi) ve XRD (X-Işınları Difraksiyonu) gibi çeşitli analiz yöntemleri kullanılacaktır. Böylece makroskopik olarak yapılacak olan hammadde tanımlamasının yanında detaylı ve yapılan analizlerle daha kesin sonuçlar alınması amaçlanmaktadır. Bu bakımdan da yapılacak olan çalışma, bölge içerisinde çakmaktaşı hammadde kaynaklarının araştırılmasına yönelik kesin sonuçların elde edileceği analiz yöntemleri kullanılarak yapılmış sayılı çalışmalardan birisi olacaktır.
Hammadde kaynak analizleri ve buna bağlı olarak gelişen avcı-toplayıcı toplulukların bölgesel hareketlilikleri, yaşam biçimleri, avcılık stratejileri, alan kullanımı ve davranışsal özelliklerinin araştırılması üzerine yapılan çalışmaları dünya genelinde oldukça artmaya ve çeşitlenmeye başlamıştır. Bu bakımdan ülkemizde obsidiyen kaynak analizleri üzerine çalışmalar oldukça fazlayken çakmaktaşı kaynaklarının araştırılması yok denecek kadar azdır. Bu bakımdan özellikle ED-XRF analizleriyle oluşturulacak olan veri tabanının diğer yapılacak olan çalışmalara örnek olması ve Hatay Bölgesinin hemen tüm kaynak noktalarının araştırılarak örnek alınacak olması, bölge içerisindeki diğer yerleşim alanlarının kaynak kullanımlarının da veri tabanı üzerinden kolaylıkla tespit edilebilmesini sağlayacaktır.