Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dirmenci T., Baykal Selçuk L., Aliyazıcıoğlu R., Arabacı T., Özgen U. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2019
Cirsium (Asteraceae) türleri ülkemizde halk arasında ?Köygöçüren? adı ile bilinmektedir. Ülkemizde yayılış gösteren 66 Cirsium türünün (78 takson) 29 türü (30 takson) Türkiye için endemiktir. Ülkemizde yetişen bazı Cirsium türleri, halk arasında hemoroitte, peptik ülser, öksürük ve bronşit tedavisinde kullanılmaktadır. Cirsium türleri üzerinde yapılan literatür taramalarında, bu türlerin flavonoitler, fenolik asitler, terpenik bileşikler, steroitler ve lignanlar taşıdığı görülmüştür. Dünyada Cirsium türleri üzerinde çok sayıda bilimsel çalışma bulunmasına karşılık, Türkiye?nin gerek endemik gerekse endemik olmayan Cirsium türleri üzerinde az sayıda çalışma bulunmaktadır. Proje kapsamında, Türkiye için endemik 28 Cirsium türü habitatlarından toplanmış, bu türlerin metanol ekstreleri üzerinde Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi (YBSK) çalışmaları gerçekleştirilerek türlerin YBSK Parmak İzi Kromatogramları elde edilmiştir. Standart bileşikler olarak 6 fenolik bileşik (p-OH benzoik asit, vanilik asit, siringaldehit, kumarik asit, sinapik asit, kersetin) ve benzoik asit kullanılmıştır. Alınan kromatogramlar yardımıyla, bu bileşiklerin nitel ve nicel tayinleri gerçekleştirilmiştir. Türlerin metanol ekstrelerinin asetilkolinesteraz ve bütirilkolinesteraz inhibitör etkileri ile ve tirozinaz inhibitör ve aktivatör etkileri incelenmiştir. Ön denemelerde metanol ekstresinin tirozinaz aktivatör etkili olduğu saptanan C. dirmilense?nin kurutulmuş çiçekli topraküstü kısımları üzerinde biyoaktivite rehberli izolasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Etkili bulunan etil asetat fraksiyonundan saflaştırılan bileşiklerin kimyasal yapıları, spektroskopik yöntemler (1H-NMR, 13C-NMR ve MS) kullanılarak Apigenin, Luteolin ve Kemferol-3-O-ramnozit olarak aydınlatılmıştır. Bu projede, Türkiye?nin endemik Cirsium türlerinin fotoğrafları, botanik özellikleri, YBSK Parmak izi kromatogramları ve saflaştırılan bileşiklerin NMR ve MS spektrumlarının bulunduğu bir atlas hazırlanmıştır.