Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gökkaya İ., Karaman E.(Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2209-A - Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı, 2025 - 2026
Kanser, organ veya dokulardaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde bölünmesi ve büyümesi sonucu ortaya çıkan, komşu organ veya dokulara metastaz yaparak yüksek morbidite ve mortalite ile sonuçlanan geniş bir hastalık grubudur. Kanser prevalansı tüm dünyada ve Türkiye’de güngeçtikçe artmaktadır. Türkiye’de erkeklerde en sık görülen kanserlerin sırasıyla akciğer, prostat ve kolorektal; kadınlarda ise meme, tiroit ve kolorektal kanserler olduğu bildirilmiştir. Tıbbi bitkiler özellikle antikanser ilaç geliştirme çalışmalarında önemli bir hammadde kaynağı olarak kullanılmaktadır. Boraginaceae, dünya genelinde yaklaşık 90 cins ve yaklaşık 1700 tür ile temsil edilen önemli bir familyadır. Son yıllarda, Boraginaceae familyasına üye tıbbi bitkilerden hazırlanan ekstrelerin ve bu ekstrelerden izole edilen sekonder metabolitlerin farklı deneysel modellerde sitotoksik etkinliğinin değerlendirildiği ve sitotoksik etkiden sorumlu potansiyel etki mekanizmalarının araştırıldığı çok sayıda araştırma literatürde kayıtlıdır. Boraginaceae familyasına üye Omphalodes Moench cinsi, çoğunlukla kuzey yarımkürenin ılıman habitatlarında dağılım gösteren 25 otsu tür ile karakterizedir. Türkiye florasında, Omphalodes cappadocica (Willd.) DC., Omphalodes davisiana Kit Tan & Sorger, Omphalodes luciliae Boiss., Omphalodes nedimeae Aykurt & Sümbül ve Omphalodes ripleyana P. H. Davis olmak üzere beş tür doğal olarak yetişir. Omphalodes cinsi üzerinde yapılan çalışmalar incelendiğinde, fitokimyasal içerik analizi yapılan ve/veya farmakolojik etki potansiyelinin değerlendirildiği yalnızca bir çalışmaya rastlanmıştır. Proje materyali olarak kullanılması planlanan O. cappadocica üzerinde gerçekleştirilen bu çalışmada bitkiden elde edilen uçucu yağın kimyasal bileşimi analiz edilmiş ve antimikrobiyal etki potansiyeli test edilmiştir. Omphalodes cinsinin sitotoksik etki potansiyelinin araştırıldığı bir çalışmaya literatürde rastlanmamıştır. Bu çalışmada, O. cappadocica bitkisinin toprak altı ve toprak üstü kısımlarından hazırlanan ham metanol ekstresi ve bu ekstreden elde edilen alt ekstrelerin in vitro 3- (4, 5-dimetiltiyazol-2-il)-2, 5-difeniltetrazolium bromür (MTT) testi kullanılarak MCF-7, MDA-MB-231 ve HT29 hücre hatlarına karşı sitotoksik aktivitesinin test edilmesi amaçlanmaktadır. Ekstrelerin seçici toksisitesi L929 sağlıklı hücreler kullanılarak incelenecektir. O. cappadocica’nın fitokimyasal içeriğini analiz eden sınırlı sayıda çalışma raporlandığı göz önüne alınarak, bu çalışmada bitkinin toprak altı ve toprak üstü kısımlarından hazırlanan ham metanol ekstrelerininin LC-MS/MS tekniği kullanılarak içeriklerinin analiz edilmesi planlanmıştır. Proje çıktıları O. cappadocica bitkisinin toprak altı ve toprak üstü kısımlarının fitokimyasal içeriğinin aydınlatılmasına ve sitotoksik etkili ekstrenin tanımlanmasına olanak sağlayacaktır. Elde edilen bulgulardan hareketle bitkinin potansiyel etkisinden sorumlu sekonder metabolitlerin izolasyonuna yönelik yeni projeler tasarlanabilir.