Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusoy H. (Yürütücü), İpek H., Başer O., Toygar U., Kartal Ü.
TÜSEB A Grubu Acil AR-GE Projesi, 2023 - 2025
AKI (Akut Kidney Injury: Akut Böbrek Hasarı) Yoğun bakıma kabul edilen hastalar arasında insidansı yaklaşık %20-50 ve mortalite oranı %40-90 arasındadır. AKI tanısı (KDIGO sınıflaması; 2012) serum kreatininde (Cr) artış ve idrar miktarında azalma (oligüri) ile konulur. Serum Cr artışı, AKI'nin seyrinde nispeten geç bulgudur (Böbrek hasarından 24-48 saat sonra). Ayrıca serum Cr, kritik hastalarda bile genellikle günde sadece bir kez ölçülür. AKI tespiti için sadece serum Cr kullanılması AKI vakalarının üçte birinden fazlasının atlanmasına neden olmaktadır. Bu nedenle saatlik idrar miktarı AKI’nin erken semptomlarından biri olarak kabul edilmelidir. Rutin yoğun bakım uygulamalarında hemşireler genellikle saatlik, nöbetlerde ise 2-4 saatte bir hastaların idrar çıkışlarını manuel olarak direkt temas ile gözlemleyip, UFR (Urine Flow Rate: İdrar akış hızı) kaydederler. Bu manuel kayıtlar; hatalı volüm kayıtlarına, hijyen önlemleri için sarf ve zaman kaybına, hemşire işgücü kaybına ve AKI’nin geç tanınması ile oluşabilecek ölüme kadar giden tıbbi hatalara neden olabilmektedir. Bu proje kapsamında yukarıdaki sorunlara çözüm yolu oluşturacak elektronik idrar akış ölçüm cihazı (ürinometre) ile 1 dk dan 60 dk ya kadar farklı zaman aralıklarında sürekli idrar volümlerini (ml) ölçebilecek anormal idrar volüm ve renk değişikliklerini tespit edebilecektir. İdrar miktarının ölçümünde, torbada toplanan idrarın ağırlığı bir yük hücresi yardımı ile ölçülerek hacmi hesaplanacak, idrar rengi ise torbaya giden hortum üzerinden renk sensörü yardımıyla belirlenecektir. Ayrıca elde edilen idrar rengi osmolalitesi için renk sensörü ile RGB uzayında alınan ölçümler CIE L*a*b* renk uzayına dönüştürülerek ölçülecektir. Elde edilen toplamsam idrar miktarı, renk ve osmolalite bilgisi tasarlanacak cihaz içerisinde zamana göre kayıt altında tutulacak ve istenirse cihaz üzerinde geçmiş ölçüm verilerine ulaşılabilecektir. Ayrıca tasarlanacak cihaz, sahip olacağı kablosuz bağlantı sayesinde olası acil durumları doktora bir mobil uygulama üzerinden anlık olarak bildirebilecek ve uzaktan verilerin takibi yapılabilecektir. Sürekli yatan hastaların yanı sıra hareket edebilen hastalar ile de kullanılabilmesi için cihaz bir bataryaya sahip olacak hareketli senaryolarda da kesintisiz ölçüme devam edebilecektir. Cihaz ergonomik, kolay hareket ettirilebilir ve 7 inch LCD ekrana sahip olacaktır. Tüm bu monitorizasyon verileri sadece standart idrar torbaları ile ek sarf maliyeti olmadan elde edilebilecektir. Dünyada son 10 yılda özellikle İsrail’de benzer ürinometre cihazları üretilmekle birlikte, bu cihazların hiçbirisi bu proje ile üretilecek prototip cihazın sahip olduğu renk ayrım prensibine sahip değildir. Ülkemizde bu alanda kullanılabilen herhangi bir yerli ve yabancı marka cihaz mevcut değildir. Öte yandan yurt dışında ticari olarak kullanımda olan cihazların yüksek maliyetli tek kullanımlık sarf set maliyetleri mevcuttur. Proje kapsamındaki prototip cihazın standart idrar torbaları dışında ek bir sarf set maliyeti söz konusu değildir. Cihazın sağlayacağı erken tanı ve tedavi avantajı ile kritik hastalarda kalp hızı, kan basıncı gibi standart bir hasta izlem (monitorizaston) yöntemi olarak kullanılması başta ulusal sağlık otoritesinin onayı ile ilgili dernekler tarafından da kabul göreceği düşünülmektedir. Ayrıca, hem tanısal gecikmelerden hem de maliyet ve işgücü kayıplarından korunmanın yerli ve milli bir teknoloji ile mümkün olabileceği öngörülmektedir. Böylece, geliştirilecek ürinometre cihazının ülkemizdeki AKİ riski olan tüm hastalar ve özellikle 30.000’in üzerindeki yoğun bakım yataklarında tedavi gören hastalar tarafından standart monitörizasyon olarak kullanılması hedeflenmektedir