Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gökdere A. F.(Yürütücü), Özkaptan M.
TÜBİTAK Projesi, 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, 2025 - 2027
Dünya’nın geçmişine yönelik yaşamış olduğu değişimleri (iklim, tektonik,
manyetik, vb.) ortaya çıkartabilmenin en yaygın yolu, bu değişimlere ait
devamlı sayısal kayıtların tutularak kronolojik olarak arşivlemektir. Bu durum
çeşitli fiziksel parametreler için sınırlı sayılabilecek, ancak birkaç yüzyıl
geriye gidebilmektedir. Bu zaman dilimi Dünya’nın yaşı göz önüne alındığında
çok sınırlayıcı bir süreçtir ve global ölçekte, yavaş gelişen olayların
açıklanması, ileriki projeksiyonlar için yeterli veri setleri sağlayamayacaktır.
Dünya’nın geçmişine yönelik jeolojik açıdan daha uzun süreçler hakkında bilgi
sahibi olabilmenin yegâne yolu yerküreyi oluşturan kayaçların incelemesinden
geçmektedir. Dünya’mızın oluşumundan günümüze geçirmiş olduğu çok çeşitli
değişimlere ait etkiler kayaçlar içerisinde değerli bilgiler olarak muhafaza
edilebilmektedir. Böylelikle milyon yıllar mertebesine uzanan süreçler hakkında
bilgi sahibi olunabilmektedir. Kayaçların oluşum türüne ve yapısına bağlı
olarak bu bilgi kaynakları da çok değişkenlik gösterebilmektedir.
Yer kabuğunun derinliklerinde oluşmuş kayaçlar ile yer yüzeyinin sığ
kesiminde oluşan kayaçların doğası gereği etkilenecekleri ortamların farklı fiziksel
özelliklerini yansıtacaklarıdır. Önerilen çalışma kapsamında daha çok
atmosferik etkiler ve yerin manyetik alanının değişimlerinin ortaya
çıkartılması hedeflendiğinden dolayı derinlik kayaçlarından daha ziyade yer
yüzüne yakın kısımlarda oluşmuş ve yüzeydeki (genellikle atmaosferik)
değişimleri yansıtabilecek olan kayaç türleri kullanılacaktır. Ayrıca günümüze
çok yakın bir zaman dilimi (yaklaşık son 10 bin yıl) için kesintisiz veri setleri
amaçlandığında dolayı, bu tür bilgileri barındırabilecek sedimanter kayaçlar planlanan
çalışmanın hedef kayaç grubudur. Bu tür kayaçlar normal koşullarda kesintisiz
istiflenerek tıpkı ağaç halkaları gibi yıllık mertebede/çözünürlükte
değişimleri bünyelerinde barındırabilmektedirler.
Özellikle önerilen proje kapsamında günümüze kadar devam eden
değişimlerin kesintisiz olarak ortaya çıkartılması amaçlandığından dolayı aktif
sedimantasyonun devam ettiği göller ve bu göllerin tabanından da çalışma için
sediman karotlarının alınması planlanmaktadır. Yaklaşık 1-2 metre uzunlukta
alınması planlanan bu karotlar sayesinde Antarktika bölgesi kıtası kutup
bölgesine yakın bir konumda (-67 G) yaklaşık son 10 bin yıllık iklimsel ve
manyetik alandaki değişimlere ait bilgiler kesintisiz olarak ortaya çıkartılabilecektir.
Önerilen proje kapsamında 2 farklı çalışma alanına ait (iklim ve manyetik
alan) veri setlerinin elde edilmesi planlandığı için bu veri setleri
kullanılarak en az 2 farklı yayının yüksek etki faktörüne sahip SCI listesinde
yer alan uluslararası dergilerde yayınlatılması hedeflenmektedir.