Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2209-A - Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı, 2025 - 2026
Benzo[d]oksazol halkası, pürin analoğu olan adenin ve guanin bazlarına yapısal benzerliği nedeniyle ilaç tasarımında önemli heterosiklik halka sistemlerinden biridir ve kemoterapötik aktivitelerini nükleik asit sentezini inhibe ederek gösterdiği düşünülmektedir. Benzo[d]oksazol, antifungalden antikansere kadar çok çeşitli biyolojik aktivitelere sahip heterosiklik yapılardır. Benzo[d] oksazol halkası aynı zamanda klinik kullanımda olan birçok ilaç molekülünün yapısında yer almaktadır: funoksaprofen (antiinflamatuar), kalsimisin (antimikrobiyal), klorzoksazon (kas gevşetici), kaboksamisin B (antibakteriyal), pemafibrat (hiperlipidemi), suvoreksant (insomnia). Günümüze kadar çok sayıda benzo[d]oksazol türevi sentezlenmiş ve farmakolojik aktiviteleri açısından değerlendirilmiştir. Ancak literatürde bildirilen bileşiklerin düşük aktivite ve yüksek yan etki profiline sahip oldukları ve bunun farmakolojik etkilerini sınırlandırdığı görülmektedir. Bu çalışma literatürdeki boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır ve sentezlenen türevlerin farmakolojik aktivitelerini tartışarak bunların kanser, diyabet, ağrı, inflamasyon ve kardiyovasküler bozukluklar gibi hastalıklarda rol oynayan temel biyolojik hedeflerle etkileşimlerini göstermektedir. Literatürde kayıtlı olan ve klinikte kullanılan bileşikler incelendiğinde, çoğunlukla benzo[d]oksazol halkasının 2., 5. veya 6. konumlarına enzim/reseptör bölgesiyle etkileşim kurabilecek hidrofilik fonksiyonel grupların ve aromatik halkaların getirildiği görülmektedir. Proje ön çalışmalarında benzo[d]oksazol halkası taşıyan bileşiklere ait literatür verileri taranmış (PubMed, PDB, PubChem) ve iyi bir etki göstermesi için gerekli olan bölgeler yapı etki ilişkileri incelenerek farmakofor bir harita belirlenmiştir. Bu çalışma kapsamında, literatür bilgilerinden yola çıkılarak N'-(benzo[d] oksazol-2-il)-4-sübstitüebenzensülfonilhidrazit türevi 2 adet yeni bileşiğin sentezlenmesi planlanmıştır. Bu amaçla ilk basamakta oaminofenol karbon disülfür ile reaksiyona sokularak 2- merkaptobenzo[d]oksazol halkası kapatılacaktır. Sonraki basamakta tiyol grubu tiyonil klorür ile halojenle yer değiştirilip elde edilen ara bileşik üzerinden hidrazin hidrat ile reaksiyonu sonucunda elde edilen 2-hidrazinilbenzo[d]oksazol bileşiği uygun arilsülfonil klorür türevleri ile bazik ortamda reaksiyona sokularak proje kapsamında tasarlanan bileşikler elde edilecektir. Sentezlenen bileşiklerin yapıları 1H ve 13C NMR ve FT-IR spektral yöntemleri kullanılarak kanıtlanacaktır. Yapıları kanıtlanan ilaç molekülü adayı iki yeni bileşiğin, literatürde bildirilen farklı protein hedef enzim/reseptör bölgelerinde moleküler yerleştirme çalışmaları yapılarak potansiyel bağlanma bölgesinde yapabileceği etkileşimler aydınlatılacaktır.