Akademik Veri Yönetim Sistemi
Akın Ö., Sayıl N. L. (Yürütücü), Beker Usta Y.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2013 - 2016
Aktif
deprem kuşağında yer alan ülkemizde günümüze kadar meydana gelen depremlerden
kaynaklanan ağır hasar ve kayıpların temelinde, zayıf zeminler üzerinde
bilinçsizce gerçekleştirilen çarpık kentleşmeler yer almaktadır. Bu sorunun
üstesinden gelebilmek, olabilecek can ve mal kayıplarını en aza indirmek için
özellikle deprem riski yüksek bölgelerde yer tepkisinin ve fiziksel
parametrelerinin haritalanması oldukça önemli
bir yer tutmaktadır. Bu amaçla kullanılan
mikrobölgelendirme, bir bölgenin deprem kuvveti gibi dinamik kuvvetler altında
yer-yapı etkileşim düzeyinin ve bölgenin sismik risk seviyesinin tahmin
edilmesi çalışmasıdır. Güçlü veya zayıf
yer kabuğu hareketleri sırasında zeminin davranışlarını belirlemede kullanılan
en güvenilir yöntemlerden biri, yerin S-dalga hız yapısının belirlenmesidir.
Yerin dinamik özelliklerinin belirlenmesinde (Foti 2000, Kramer 1996) ve
depreme hazırlık çalışmalarında, yalnızca depremin büyüklüğüne bağlı olmayıp,
aynı zamanda, yapı kalitesine ve zemin özelliklerine bağlı olarak da
oluşabilecek hasarların tespitinde yüzey dalgası yöntemlerinden yararlanılır.
Bu projenin amacı, Gümüşhane İl’inin Kelkit ilçesinde
Pasif kaynaklı Yüzey dalgası yöntemlerinden biri olan SPAC yöntemini
uygulayarak çalışma bölgesine ait dispersiyon eğrisinin ve bölgeye ait
bir-boyutlu S dalga hız yapısının elde edilmesidir. Ayrıca çalışma bölgesinde
alınacak olan mikrotremor ölçümlerine Nakamura (H/V) Yöntemi uygulanarak
bölgeye ait hakim peryod ve büyütme haritaları oluşturulacaktır. Bu amaç
doğrultusunda 2 tanesi bölümde mevcut olan cihaz ile birlikte proje kapsamında
alınması planlanan 2 adet mikrotremor ölçüm cihazından oluşan 4 sismometre ile
farklı yarıçaplarda dairesel dizilim tekniği (SPAC) uygulanacak ve tek
istasyonda en az 75 noktada mikrotremor ölçüleri alınacaktır. Alınacak kayıtlar
ikisi yatay, birisi düşey olmak üzere üç bileşenli mikrotremor kayıtlarıdır. Bunlara
ek olarak çalışma alanında sismik kırılma ve elektrik özdirenç yöntemleri
uygulanarak P, S-dalga hızları ve örtü katman kalınlığı belirlenecektir.
Mikrotremor kayıtları, seçilen noktalarda Nakamura
yöntemi ile zeminin hakim peryodunun ve büyütmesinin hesaplanması ve SPAC
yöntemi ile veri toplama, veri işleme ve SPAC katsayılarının elde edilmesiyle
çalışma bölgesine ait bir-boyutlu S-dalga hız modellerine ait dispersiyon
eğrilerinin hesaplanması amacıyla değerlendirilecektir. Nakamura yöntemi, zemin
etkilerinin belirlenmesinde yatay bileşen genliğinin düşey bileşen genliğine oranının kullanılmasına dayanır. SPAC (uzamsal özilişki yöntemi) yöntemi sismik
dalgaların zaman ve uzaysal spektrumun arasındaki ilişkiyi belirlemek için
1957’ de Aki tarafından geliştirilen teoriyi temel alır. Bu yöntem Aki (1957)
tarafından geliştirilmiş stokastik işlem teorisinin yeniden düzenlenmesidir.
SPAC tekniği uygulaması, yalnızca düşey bileşen sismik ölçümü ile tanımlanır ve
hareketini dispersif olan Rayleigh dalgası yayılımını hareketi ile sınırlar.
Dairesel dizilim kullanarak da uzaklardan gelen farklı azimutal açılardaki
Rayleigh dalgası yayılımını elde etmek mümkündür. Ayrıca, çalışılan alanda SPAC
tekniği ile pasif sismik yapılması, yerin jeolojik yapısının da ayırt
edilmesine yardımcı olur.