Akademik Veri Yönetim Sistemi
FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences, cilt.46, sa.2, ss.179-202, 2021 (Scopus)
Bitkiler çok eski dönemlerden beri hastalıkların önlenmesinde ve
tedavisinde kullanılmaktadır. Bitkisel ürünlerin popülaritesi ve
bilinçsiz kullanımına bağlı olarak sağlık sorunlarının ortaya çıkma
riski de gün geçtikçe artmaktadır. Bitkisel ürünler ve özellikle dar
terapötik indekse sahip olan ilaçların eş zamanlı kullanılması çok ciddi
toksik etkilerin meydana gelmesine yol açabilir. Atriyal fibrilasyon,
venöz tromboemboli, derin ven trombozu, pulmoner emboli, protez
kalp kapakçığı ve miyokard enfarktüsünü tedavi etmek veya önlemek
için kullanılan varfarin, epoksit redüktaz enzimini bloke edip vitamin
K ve vitamin K epoksit dönüşümünü engelleyerek antikoagülan etki
gösterir. Varfarin, gastrointestinal sistemden hızla emilir, yüksek
biyoyararlanıma sahiptir, oral yoldan 90 dakika sonra kan plazmasında
maksimum konsantrasyona ulaşır ve bu nedenle klinikte yaygın olarak
kullanılmaktadır. Varfarinin birçok ilaç, bitkisel ürün ve gıda ile
etkileşim potansiyeli bulunmaktadır ve yapılan çalışmalar sonucunda
en sık bitki-ilaç etkileşimine neden olan ilaç olduğu bildirilmiştir. Bu
çalışmada, literatürde bulunan varfarin-bitki etkileşmesine ait vaka
raporları ele alınmış ve hasta tarafından kullanılan bitki/bitkisel ürün,
hastanın varfarin dışında kullandığı ilaçlar ve etkileşimle ilgili ortaya
çıkan klinik belirtiler derlenmiştir. Buna ek olarak, vaka raporlarında
etkileşime girdiği bildirilen bitkilerle ilgili yapılmış in vivo, in vitro
ve klinik çalışmalar araştırılarak bitkisel ürün, dozu, kullanım
süresi, çalışma tipi, varfarin dozu ve etkileşim mekanizmasıyla
ilgili elde edilen sonuçlar sunulmuştur. Bitkisel ürünler varfarin
metabolizmasında rol oynayan CYP2C9, CYP3A4 ve CYP1A2
enzim aktivitelerini ve P-glikoproteini indükleyerek veya inhibe ederek
etkileşime neden olmaktadır. Olası advers ilaç reaksiyonlarının ve toksik
etkilerin önlenebilmesi ve akılcı ilaç kullanımının sağlanabilmesinde
sağlık personelinin sorumluluğu ve bitkisel ürünlerin sağlık personeli
danışmanlığında kullanıma sunulmasının önemi ortaya çıkmaktadır