HAMDULLAH MÜSTEVFÎ’NİN NÜZHETÜ’L-KULÛB İSİMLİ ESERİNİN 17. YÜZYILDA ANADOLU SAHASINDA YAPILAN TERCÜMESİNİN COĞRAFYA BÖLÜMÜ (VR.188A-308B)


Ekmekçi Aşan G.

Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, cilt.13, sa.1, ss.500-520, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 13 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2021
  • Doi Numarası: 10.26791/sarkiat.863173
  • Dergi Adı: Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Academic Search Premier, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.500-520
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Kendi döneminin önemli eserlerinden biri olan ve Hamdullah Müstevfî tarafından yazılmış olan Nüzhetü’l-Kulûb adlı eser, 17. yüzyılda Farsçadan Osmanlı Türkçesine Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb adıyla tercüme edilmiştir. Bu çalışmayla amacımız Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb adlı eseri ilim dünyasına tanıtmanın yanı sıra 17. yüzyıl Osmanlı Türkçesi dil araştırmalarına katkıda bulunmaktır. 1650’den önce Bitlis Bey’i Abdal Han bin Ziyaeddin Han için tercüme edilmiş olan bu eser, değişik ilim dallarına ışık tutabilecek mahiyette önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Ansiklopedik nitelikte olan eser, değişik bölümlerden oluşmaktadır. Bu bölümlerden coğrafya bölümü araştırma konumuzu teşkil etmektedir. Coğrafya bölümü, varak sayısı en fazla olan bölüm olması ve o dönemdeki değişik coğrafyalar hakkında verdiği bilgiler (yerleşim yerlerinin enlem ve boylamları, yetişen bitkiler ve meyveler, iklim şartları, insanlarının fiziksel ve psikolojik yapıları, gelir kaynakları v.b.) yönünden kayda değer ayrıntılara sahiptir. Çalışmamız kapsam olarak üç ana başlık ve bunlara bağlı alt başlıklar şeklinde oluşturulmuştur. Birinci bölümde, eserin Farsça aslı olan Nüzhetü’l-Kulûb, ikinci bölümde, Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb, üçüncü bölümde ise araştırmamızın özünü oluşturan Tercüme-i Nüz-hetü’l-Kulûb’un Coğrafya Bölümü üzerinde detaylı bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ulaşılan bilgiler doğrultusunda yapılan değerlendirmelerle çalışma sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Türkçesi, 17. yüzyıl, Nüzhetü’l- Kulûb, Tercüme-i Nüzhetü’l- Kulûb, Abdal Han, Hamdullah Müstevfî

The work named “Nuzhat al-Qulûb” one of the important works of his period and written by Hamd-allh Mustawfī was translated from Persian into Ottoman Turkish under the name of the Translation of the Nuzhat al-Qulûb in the 17th century. With this study, our aim is to introduce the work named the Translation of the Nuzhat al- Qulûb to the world of science, as well as to contribute to the language research of the 17th century Ottoman Turkish. This work, translated for the governor of Bitlis Abdal Khan bin Ziauddin Khan before 1650, contains important information that can shed light on different branches of science. The work, which is encyclopaedic, consists of different sections. Among these sections, the geography section constitutes our research subject. The geography section has remarkable details in terms of being the section with the highest number of leaves and the information it gives about different geographies in that period (latitudes and longitudes of settlements, plants and fruits grown, climatic conditions, physical and psychological structures of people, income sources, etc.). Our study was formed as three main titles and sub-titles related to them. In the first part, we tried to give detailed information about the Persian original of the work, Nuzhat al-Qulûb, in the second part, the Translation of the Nuzhat al-Qulûb, and in the third part detailed information on the geography section of the work, the Translation of the Nuzhat al-Qulûb, which constitutes the essence of our research. The study was terminated with the evaluations made in line with the information obtained.

Keywords: Ottoman Turkish, 17th century, Nuzhat al-Qulûb, the Translation of the Nuzhat al-Qulûb, Abdal Khan, Hamd-allh Mustawf