Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sosyal Bilimler Alanında Akademik Araştırmalar, Dursun Balkan, Editör, Duvar Yayınları, İzmir, ss.9-434, 2020
Robert K. Greenleaf¹ (1970) tarafından ortaya konulan hizmetkâr liderlik teorisi son yıllarda birçok araştırmaya konu olmuştur. Hizmetkâr liderlik teorisine göre liderlerin asıl amacı hizmet etmektir. Çalışanların ve diğer paydaşların gelişimine ve ihtiyaçlarına duyarlı olan hizmetkâr liderler empati, farkındalık ve yönetim gibi kavramları birbiri ile harmanlayarak kullanmaya odaklanmaktadırlar². Hizmetkâr liderliğin temelinde önce liderin hizmet etmesi ile çalışanların daha istekli bir şekilde hizmet verecekleri görüşü vardır³’⁴’⁵’⁶’⁷’⁸’⁹. Bu sebeple diğer liderlik türlerinden ayrıldığı için son dönemlerin güncel konularından biridir. Hizmetkâr liderliğin çalışan tutum ve davranışları ile ilişkisini incelemek için pek çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada ise literatürdeki daha önceki çalışmalara dayanarak hizmetkâr liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışı, görev performansı ve örgütsel bağlılık ile olan ilişkisi incelenmiştir. Bu bağlamda hizmetkâr liderlerin çalışanların gelişimine ilişkin faydaları, onların ihtiyaçlarına olan dikkatleri, karşılaştıkları sorunları çözmede sağlayacakları yardımların çalışanların hem örgütsel vatandaşlık davranışlarını hem görev performanslarını hem de örgütsel bağlılıklarını olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Ayrıca çalışanların kişilik özelliklerinin bu ilişkideki rolünün araştırılması ise bu çalışmanın bir diğer amacıdır. Kişilerin çevrelerindeki olaylara karşı takındıkları roller onların kişilik özelliklerini yansıtmaktadır. Çevreyi değişime zorlayan, gerekli görülen değişimi gerçekleştirinceye kadar vazgeçmeyen, inisiyatif almaktan kaçınmayan kişiler proaktif kişiliğe sahip bireyler olarak görülmektedirler¹⁰. Buna karşılık değişime karşı direnç gösteren, inisiyatif almaktan kaçınan, bir değişim gerçekleştikten sonra zorunlu olarak ona uyum sağlayan bireyler ise proaktif kişiliğe sahip olmayan bireyler olarak dikkate alınmaktadır. Bir örgütte çalışanların sahip oldukları kişilik özelliklerine göre davranışlarının değişeceği dikkate alındığında proaktif kişiliğin hizmetkâr liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı, görev performansı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide düzenleyici bir etkiye sahip olduğu düşünülmektedir. Önceki çalışmalarda hizmetkâr liderliğin iş yeri tutum ve davranışları üzerine etkisi incelenmiş fakat bu çalışmalarda çalışanların kişilik özelliklerinin düzenleyici etkisi dikkate alınmamıştır. Bu da bu çalışmanın en önemli katkısı olarak görülmektedir. Bu çalışmada öncelikle hizmetkâr liderlik teorisinden bahsedilmiş ardından hizmetkâr liderliğin iş yeri tutum ve davranışlarından olan örgütsel vatandaşlık davranışı, görev performansı ve örgütsel bağlılık üzerindeki doğrudan etkisi incelenmiştir. Bunu takiben hizmetkâr liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı, görev performansı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide proaktif kişiliğin düzenleyici etkisinden bahsedilmiştir. 12 Robert K. Greenleaf’in¹ (1970) Hizmetkâr Liderlik Teorisi