Akademik Veri Yönetim Sistemi
Jeofizik, sa.16, ss.31-41, 2012 (Hakemli Dergi)
Sismik kırılma kayıtlarının kaliteli yorumu ilk varış zamanlarının doğru ve güvenilir bir şekilde belirlenmesine bağlıdır. İlk varış zamanlarının bir grafik veya görüntü üzerinden elde edilmesi, işaretlemeleri verinin görüntülenme ölçeği ve kalitesi, genlik oranı, işaretleyici hassasiyeti, işaretlemeyi yapan kullanıcının deneyimi gibi dış etkenlere bağlı kılar. Gürültü içeren verilerin ilk varış işaretlemesinde ise, durum daha karmaşık bir hal alır. Bu çalışmada yansıma veri işleminde yaygın olarak kullanılan çapraz ilişki işlemi, gürültülü veya gürültüsüz sismik kırılma verilerinde ilk varış zamanlarının işaretlenmesinde kullanılmıştır. Hazırlanan algoritma sayesinde işaretlemeler yarı otomatik yapılarak, ilk varış zamanlarının kullanıcıya bağımlılığı azaltılmış, çevresel gürültülerden veya görüntülenme özelliklerinden kaynaklanabilecek hatalı işaretlemeler indirgenmiş ve işaretlemeler matematiksel bir temele dayandırılmıştır. Geliştirilen yöntem, 3 farklı gürültü içeriğine sahip konvolüsyon modelleri ve farklı sahalardan elde edilen, farklı gürültü karakterlerine sahip saha verileri üzerinde sınanmıştır. Yapılan işaretlemelerin performansı Ki-Kare hata kriteri ile değerlendirilmiştir. Ayrıca, manuel (el ile, normal işaretleme) olarak işaretlenen varış zamanları ile ilişki tekniği yardımıyla işaretlenen varış zamanları arasındaki küçük zaman farklarının sismik kırılma verilerinin değerlendirilmesinde yaratacağı farklılıklar kırılma tomografisi çözümleri ile ortaya konmuştur.
The quantified interpretation of the seismic refraction record depends on correct and confident picking first arrival times. the determination of the first break times on a graphic or an image was carried out by many external factors such a scaling and quality of data imaging, visual inspection of the amplitudes, sensitivity of picking cursor, operator's eye estimation capacity and experience, and waveform changes. However, Picking of first arrivals of data containing noise becomes more complicated. In this study the cross-correlation technique, commonly used in reflection data processing, was applied to determine first arrival times. By means of the technique, the process of the first arrival time picking is realized semi-automatically, dependency of user was reduced, erroneous picking to be arise from noises was decreased and picking procedure was attributed to mathematical base. The developed technique was tested on convolution models with three different noise content and on real field data have various noise characters. Accurate of picking times is provided by chi-square error test. Also, effects of time differences between traditionally and semi-automatic picking by cross-correlation on seismic refraction results were evaluated with seismic tomography solutions.