Research Information System
BURSA 4th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SPORTS AND HEALTH SCIENCES, Bursa, Turkey, 24 - 26 January 2025, pp.195-206
Gelişmiş ülkelerde abdominal cerrahi, her yıl artan oranlarla gerçekleştirilmekte olup, tüm teknolojik gelişmelere rağmen, hala komplikasyon riskleri taşımaktadır. Bu cerrahiler, sağlık harcamalarını artırmakta ve hastaların hastanede kalış sürelerini uzatmakta ve bu durum, diğer hastaların tedavi süreçlerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Abdominal cerrahi sonrasında hastalar genellikle hareketsizlik nedeniyle çeşitli komplikasyonlara maruz kalmaktadır. Bu komplikasyonlar arasında abdominal distansiyon, bulantı-kusma, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması, gaz ve dışkı çıkışında gecikme gibi gastrointestinal sorunlar yer almaktadır. Uzun süre yatak istirahati, vücudun birçok biyolojik sistemini olumsuz etkileyerek metabolik bozukluklara, kardiyovasküler ve solunum problemlerine ve kas-iskelet sistemi bozukluklarına yol açabilmektedir. Ayrıca, hastalar uzun süre hareketsiz kaldığında tromboembolizm riski de artmaktadır.
Güncel cerrahi tedavi ve bakım yaklaşımları, iyileşme süreçlerini hızlandırarak cerrahiye bağlı ölümleri azaltmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, Ameliyat Sonrası Hızlandırılmış İyileşme (Enhanced Recovery After Surgery; ERAS) protokolü, cerrahi sürecin tüm aşamalarında bakım kalitesini iyileştirmeyi hedefleyen kanıta dayalı bir yaklaşımdır. ERAS protokollerinde erken mobilizasyon, postoperatif iyileşmeyi destekleyen önemli bir bileşen olarak ön plana çıkmaktadır. Bu protokoller, hastaların cerrahiden sonra mümkün olan en kısa sürede hareket etmeye başlamalarını sağlamayı amaçlamaktadır. ERAS protokollerine göre, erken mobilizasyon, hastanın vital bulguları stabil olduğunda ve özel bir yatak istirahati gerektirmediği durumlarda, ameliyatın ilk 24 saati içinde başlatılmalıdır. Ameliyat sonrası mobilizasyonun gecikmesi, hastanın çeşitli organ ve sistemlerinde fonksiyon bozukluklarına yol açarak iyileşme sürecini uzatabilmektedir. Mobilizasyon sürecinin yönetimi; hekim, hemşire ve fizyoterapist gibi sağlık profesyonellerinden oluşan multidisipliner bir ekip işbirliği içinde yürütülmektedir. Hemşireler bu süreçte öncü bir rol üstlenerek, ekip ile uyum içinde mobilizasyonu başlatmakta ve bakım protokollerini uygulamaktadır. Literatürde, abdominal cerrahi sonrası erken mobilizasyonun organ fonksiyonlarını iyileştirdiği, gastrointestinal sisteme ilişkin sorunları azalttığı ve hastanede kalış süresini kısalttığına ilişkin güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Bu derlemede abdominal cerrahi sonrasında erken mobilizasyonun hastaların iyileşme durumlarına etkisi, kanıt düzeyi yüksek çalışmalarla incelenmiştir.