Fener Rum Patriği IV Meletius un İstanbul dan Çıkarılması


Üçüncü U.

Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi Tarih Okulu, sa.19, ss.197-232, 2014 (Hakemli Dergi)

Özet

Milli Mücadele zaferiyle Anadolu’nun bir Türk toprağı olduğu ispatlanmıştır.
Yeni Türk Devleti’nin ve Cumhuriyetin temelleri atılmıştır. Milli Mücadelenin son
yıllarında Fener Rum Ortodoks Patrikhanesinin dini lideri IV. Meletius’du. Meletius,
Osmanlı kanunlarına aykırı bir usulle, İtilaf Devletlerinin aracılığıyla Patrik seçilmişti.
Patrik olmasından itibaren Yunanistan lehine hareket etmiştir. O, Büyük Taarruz
sürecinde dini, siyasi, içtimaı ve iktisadi açıdan Yunanistan’ın Anadolu davasına sınırsız
destek vermiştir. Sadece ülkede değil uluslararası alanda da Türkiye aleyhine;
Yunanistan lehine büyük çaba göstermiştir. Onun bu faaliyetlerini Türkler nefretle
karşılamıştı.

Milli Mücadele zaferi sadece Yunanistan için değil İstanbul’da bulunan Fener
Rum Patriki Meletius için de büyük bir yenilgi olmuştu. Lozan Konferansında
Patrikhane’nin İstanbul’da kalması kabul edilmişti. Fakat artık sadece dini bir kurum
olacaktı. Meletius ise yeni Türkiye’de Patrik olarak kalamayacaktı. Lozan
Konferansındaki bu uzlaşıya göre Meletius İstanbul’dan çıkarılmıştır. Ardından istifa
ettirilmiştir. Böylece Milli Mücadele sürecindeki faaliyetleri Meletius’a pahalıya mal
olmuştur.

Bu çalışmada devrin arşiv vesikaları, gazeteleri, resmi kayıtları merkezinde
Fener Rum Ortodoks Patriği Meletius’un İstanbul’dan çıkarılması süreci ortaya
konmaya çalışılacaktır.

With the victory of the National Struggle it was proved that Anatolia was a
Turkish land. The new Turkish State and the Republic were founded. IV. Meletius was
Fener Greek Orthodox Patriarchate’s religious leader during the last years of the
National Struggle. Meletius was elected as Patriarch in a manner contrary to the
Ottoman laws, through Entente States. Meletius acted on behalf of Greece after being
Patriarch. He gave limitless support to the Greece's Anatolian case religious, political,
social, and economic aspects in process of the Great Offensive. He spent a huge effort
in favour of Greece against Turkey not only in the country and also in the international
arena. The Turks met his activities with disgust.

The victory of the National Struggle was a great defeat not only for
Fener Greek
Orthodox Patriarchate and also
Patriarch Meletius in Istanbul. The Parties accepted to
remain Patriarchate in Istanbul at the Lausanne Conference. B
ut it would be only a
religious institution. Meletius would not stay as Patriarch in the new Turkey. Meletius

was removed from Istanbul according to Lausanne Conference’s agreement and he was

forced to resign. Thus, Meletius’ activities in the process of t
he National Struggle were
cost expensive to for him.

In this study, Fener Greek Orthodox Patriarch Meletius’ removal process from
Istanbul will be enlightened according to the archival documents, newspapers and
official records.