Akademik Veri Yönetim Sistemi
KAYAMEK’2025- 14. Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu / ROCKMEC’2025-14th Regional Rock Mechanics Symposium, Trabzon, Türkiye, 1 - 02 Ekim 2025, cilt.1, ss.9-18, (Tam Metin Bildiri)
ÖZET: Bu çalışmada 10 çeşit kayaçtan (tüf grubu, kireçtaşı grubu, bazalt grubu, andezit, traverten, mermer) hazırlanan plakalar Aşındırıcılı Su Jetiyle (ASJ) kesme işlemine tabi tutulmuştur. Bulguların, farklı aşındırıcılarla kesmede de kayaçların mekanik özellikleri temelinde genellenebilirliğini değerlendirmek için her kayaçtan her bir plaka, 8 farklı aşındırıcı kullanılarak kesilmiştir. Kayaçların bazı mekanik özellikleri, ilgili standartlara göre yapılan deneylerle belirlenmiştir. Kesme işleminde kesme parametreleri sabit tutulmuş ve kesme sonrası performans ölçütü olarak malzeme uzaklaştırma oranları (MUO) kullanılmıştır. Kayaçların mekanik özellikleriyle MUO arasındaki ilişkiler, korelasyon katsayısı kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışma bulguları, kesme performansını etkileyen en önemli mekanik özelliğin Böhme aşınma kaybı olduğunu ortaya koymuştur. Bu sebeple ek olarak, MUO’nun Böhme aşınma kaybından tahmin edilmesi için regresyon analizleriyle modeller geliştirilmiştir. Modeller oluşturulduktan sonra, uyum dereceleri ve öngörülen değişkenlerin istatistiksel anlamlılığı; determinasyon katsayısı, genel uyum için F-testi ve bireysel değişkenler için t-testi ile doğrulanmıştır. MUO; Böhme aşınma kaybıyla doğru, diğer dayanım değerleriyle ise ters orantılı olarak değişmiştir. Sonuç olarak aşınmaya, basmaya ve çekmeye karşı daha dayanıksız kayaçlarda ASJ ile kesilme performansları, MUO temelinde daha yüksek olmuştur. Böhme aşınma kaybı önceden belirlenen
kayaçlarda, kullanılacak her bir aşındırıcı için MUO değerleri geliştirilen modellerle işlem öncesinde tahmin edilebilir.
Anahtar kelimeler: Kayaç kesme, Aşındırıcılı su jeti, Malzeme uzaklaştırma oranı, kaya dayanımı