Akademik Veri Yönetim Sistemi
Karadeniz: 2022 Gelişmeleri Işığında Bölgesel Değerlendirmeler, Özgür Tüfekçi & Fevzi Kırbaşoğlu, Editör, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, Trabzon, ss.516-566, 2023
Bu çalışmanın amacı, Rusya’nın 2022 yılının ilk aylarında Ukrayna’ya karşı başlattığı askerî harekât ve Eylül ayı itibariyle ülkede uygulanan kısmi seferberlik kararını işletmecilik ve insan kaynakları yönetimi açısından ele almaktır. Yaşanan bu gelişmelerin siyasi, askeri ve milli güvenlik gibi konularla doğrudan bağlantılı olduğu açıktır. Bu alanlarda yürütülen akademik çalışmalara da sıklıkla rastlanmaktadır (Erol & Oğuz, 2018; Estrada & Arturo, 2022; Karasoy, 2022; Oktav, 2022; Pereira et al., 2022; Stoner, 2022). Ancak ülke genelini etkileyen bu türlü kriz dönemlerinde iş dünyasının gelişmelerden nasıl etkilendiğinin ya da işletmeler ve çalışanlar tarafından gelişmelere nasıl tepki verildiğinin yeteri kadar incelenmediği görülmektedir. Oysaki Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi umulduğundan daha uzun sürmüş ve askeri operasyonların sonuçları beklentileri karşılamamıştır. 21. yüzyılın getirdiği ekonomik bağımlılık ortamında bu gelişmeye uluslararası boyutta verilen ilk tepkilerden biri çokuluslu şirketlerin uyguladığı ambargo ve yaptırımlar olmuştur (Chachko & Heath, 2022; Kalkan & Negiz, 2022). Bu ambargo ve yaptırımların iş dünyasına yansıması ekonomide daralma, yerli üretim ve yetişmiş insan gücü gibi ihtiyaçların ortaya çıkması şeklinde olurken yatırımcıların ne yapmak zorunda olduğu, ne yapmaları gerektiği ya da neleri yapabilecekleri konusu gündeme gelmiştir (Dewinter-Schmitt, Jones, & Stazinski, 2022). Söz konusu gelişmeler yaşanırken Rus yönetimi Eylül 2022’de, başta askeri güçler olmak üzere devletin bütün imkânlarının savaşın ihtiyaçlarını karşılamak üzere harekete geçirildiği, hak ve hürriyetlerin kanunlarla kısmen de olsa sınırlandırıldığı kısmi seferberlik kararını açıklamıştır (NTV Haber, 2022). Alınan bu karar, iş dünyasının içinde olan ve seferberlik nedeniyle askeri birliklere katılması gereken insanları ülkede yaşanmakta olan sıra dışı gelişmelerin yanında ayrıca etkilemiştir. Yaşanan gelişmeler bazı vatandaşların askeri birliklere teslim olmamak için ülkeden göç etmesine neden olmuştur. Aynı zamanda seferberliğe tabi olan yetişmiş insan gücünden bir kesim de muafiyet talepleri ile resmi makamlara müracaatta bulunmuştur. Belli bir plana bağlı olmadan, ihtiyaca göre ilerleyen karar süreci ülkede hâkim olan belirsizlik ortamının daha da hissedilir olmasına ve iş dünyasının baskı altında kalmasına neden olmuştur. Bölgede yaşayan Rus iş insanlarının beyanatlarını inceleyerek askerî harekât ve kısmi seferberlik kararlarının iş dünyasındaki yansımasını anlamaya odaklanan yazarlar, ilk olarak Rus halkının gelişmelere karşı toplumsal tutumunu incelemeye almaktadır. Ülkedeki iş dünyası ve insan kaynakları uygulamalarını daha iyi yorumlayabilmek adına, ikinci olarak yakın tarihteki gelişmelere kısaca değinmektedir. Son aşamada ise küresel ticari bağımlılık/bağlantılılık şartlarında harekât ve seferberliğin iş ortamı ve insan kaynaklarına etkilerini içerik analizi yöntemi aracılığıyla ortaya koymaktadır. Çalışmanın, bulguları ve sonuçları itibariyle farklı alanlara katkı sağladığı düşünülmektedir. İlk ve en önemli katkı, ülke adına kriz denilebilecek bir dönemde insan kaynakları gibi niş bir alanın incelenmesi dolayısıyla iş dünyasını anlama çabasıyla ortaya çıkmaktadır. Bu çaba aynı zamanda askeri müdahale, seferberlik gibi uluslararası ilişkiler disiplinine has çalışma alanlarını işletmecilik alanı ile birleştirmesi açısından, multidisipliner çalışmalara yol göstererek, her iki alana da katkı sağlamaktadır. Jeopolitik ve stratejik konumu itibariyle savaş ve seferberlik gibi olguları takip edebilecek ülkeler için ders alınabilecek noktaları ortaya çıkararak çevre ülkelere stratejik kararlarda proaktiflik şansı kazandırması bakımından katkı sağlamaktadır. Çalışmanın izleyen bölümleri yukarıda aktarılan yapıya uygun şekilde, Ukrayna harekâtının ve kısmi seferberlik kararının Rus halkında yarattığı etkilerin ortaya konulması, Rus iş dünyası ve insan kaynakları uygulamalarının genel özelliklerinin sunulması, yaşanan gelişmeler konusunda Rus iş insanlarının yaptığı açıklamaların MAXQDA programı aracılığıyla içerik analizi ile incelenmesi ve sonuçların aktarılması şeklinde devam edecektir.
Atıf:
Negiz, M., & Kalkan, N., (2023). Rusya Federasyonu’ndaki Kısmi Seferberlik Kararı: İş Dünyası ve İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Bir Değerlendirme. Karadeniz (pp.516-566), Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, https://ktu.edu.tr/dosyalar/sam_a8f7f.pdf