Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Cengiz Aytmatov Uluslararası Issık Göl Forumu, Ankara, Türkiye, 8 - 09 Haziran 2021, cilt.1, ss.62-67
Çağdaş uluslararası sistem, çeşitli dönem aralıklarında farklı değişimler yaşamıştır. On yedinci yüzyılda Avrupa devletler sisteminin oluşumuyla birlikte güç dengesi üzerine inşa edilen sistem, milenyumun başlamasının ardından iki kutupluluğu ve çok kutupluluğu geride bırakarak, etkin çok taraflı bir düzene doğru yapısal dönüşüm geçirmiştir. Bu dönüşüm, 11 Eylül 2001 saldırılarıyla daha da görünür hale gelerek, küresel arenadaki aktörlerin politik ajandalarını değiştirmesine ve aşırı sağ ideolojinin “sorgulamayan” taraftar ve sempatizan toplamasına zemin hazırlamıştır. Avrupa’da uzun yıllar boyunca faaliyet gösteren merkez partilerin siyasal üstünlüğü ve baskısına meydan okumaya çalışan aşırı sağcı partiler ve organizasyonlar, biraz önce ifade edilenlerin emsallerini teşkil etmektedir. Avrupa’daki aşırı sağ akımlar, bir taraftan Avrupalı ulusların siyasal, toplumsal ve kültürel yaşantısında önemli müspet değişiklerin meydana gelmesi gerektiğini savunurken, diğer taraftan Avrupa’da yaşayan “yabancıların” ötekileştirilmesini müdafaa etmektedir. Aşırıcıların politik düzlemde kazanmaya çalıştığı meşruiyetin bir sonucu olduğu kabul edilen söz konusu ikircikli yaklaşımı, Avrupalı ulusların, “sorgulamayan” yandaşlar sayesinde yabancı düşmanlığını (zenofobi) harekete geçirdiği ve güvenlik sorunlarını ortaya çıkardığı savlanmaktadır. Bu mucipte, Avrupa’nın “sorgulamayan”ları üzerine fikir jimnastiği yapıldığında, bireyin kendi hür iradesinden uzak bir şekilde güce ve gücün sahip olduğu anlayışa tamah edebileceği ve başka erklerin etkisi altında eylemlerini gerçekleştirebileceği akıllara getirilerek, “mankurtlaşma”nın modern bir versiyonunu temsil edebileceği düşünülmüştür. Çağdaş dünya edebiyatına Cengiz Aytmatov tarafından kazandırılan “mankurt” nosyonu, geçmiş zamanlarda, tabiiyetini unutmuş ve bir çeşit robotlaştırılmış insan anlamına gelirken, günümüzde ise duygusuzlaştırılmış, kendisine verilen talimatları akıl süzgecinden geçirmeden yerine getiren ve tüm bu eylemleri hangi amaçla yaptığını bilmeyen kişiler için kullanılmıştır. Bu minval üzere çalışmanın çıkış noktası da Avrupa’nın “sorgulamayan”ları ile Aytmatov’un (modern) “mankurt”larının ortak bir noktada buluşabileceği mütalaasıdır.
Anahtar Kelimeler: Avrupa, Aşırı Sağ, Yabancı Düşmanlığı (Zenofobi), Modern Mankurt, Güvenlik Sorunu