Kent akademisi (Online), vol.18, no.1, pp.140-160, 2025 (Peer-Reviewed Journal)
Tasarım derslerinde öğrencilerin tasarıma adım atmakta ve bağlam bulmakta güçlükler yaşadıkları gözlemlenmiştir. Bu doğrultuda, Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü 3. ve 4. sınıf öğrencilerinden gönüllü olarak seçilen 13 öğrencinin katılımı ile üç günlük deneysel bir atölye çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı, tarihi kent dokusunda öğrencilerin tasarım sürecine başlarken problem tespiti ve tasarım üretme sürecinde karşılaştıkları zorluklara kavramsal bir yöntem önermektir. Ayrıca atölye çalışmasında bilgi edinilen ve uygulanan tasarım yöntemlerine dair öğrenci görüşlerini ortaya koymak hedeflenmektedir. Atölye çalışmasında, katılımcılar tarafından, öncelikle tarihi Kunduracılar Caddesi aksı boyunca yer alan yaşanmışlık/patina noktaları ve boşluklar/lacunaelar tespit edilmiş, tarihi çevrede tasarım kriterleri arasından uyumlu ve zıt yaklaşımlar kullanılarak cephe tasarım önerileri üretilmesi beklenmiştir. Makaleye veri oluşturan atölye çalışmasından sonra makalenin yöntemi olarak derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Atölye çalışması: problem tanımı, teorik bilgi aktarımı, alan ve analiz çalışması, tasarım ve sunum olmak üzere 5 basamaktan oluşmaktadır. Son aşamada öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilerek çalışmanın problemleri sınanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada; “patina” ve “lacunae” kavramlarının zihinde hangi anlamları uyandırdığı, bu kavramların tarihi kent dokusunda nasıl tespit edildiği, tespit edilen “patina” ve “lacunae”ların uyumlu/zıt yaklaşımlarda nasıl kullanıldığı, tarihi kent dokusunda uyumlu/zıt yaklaşımlarla tasarım yapmanın avantaj ve dezavantajları ile öğrencilerin tarihi kent dokusunda problem tespiti ve tasarım sürecine patina/lacunae kavramları ile çözüm üretmelerinin neler kazandırdığı sorgulanmaktadır. Sonuç olarak, öğrenciler patina ve “lacunae” kavramlarına farklı bir bakış açısı üreterek kelimenin koruma terminolojisindeki anlamından farklı metaforik anlamlar üretmişlerdir. Alandaki “patina” ve “lacunae”lar tespit edilirken kavramların gerçek anlamlarının yanında metaforik anlamlarının da kullanıldığı görülmektedir. Uyumlu yaklaşımı öğrenciler; “benzerlik, saygı, birliktelik” kavramları, zıt yaklaşımı ise, “aykırılık, eski-yeni ayrımı” gibi kavramlar üzerinden tanımlamışlar ve tasarım ürünlerine de bu anlamları destekleyecek biçimde yansımıştır. Uyumlu yaklaşım yönlendirici olması, zıt yaklaşım özgürlük tanıması bakımından avantajlı; uyumlu yaklaşım özgürlüğü kısıtlaması, zıt yaklaşımda ise estetik kaygıların dezavantajlı olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışma, tasarıma yaklaşım ve tarihi kent dokusuna farkındalık yaratması konusunda faydalı ve destekleyici bulunmuştur.