Akademik Veri Yönetim Sistemi
XXII. TÜRKİYE ULUSAL JEODEZİ KOMİSYONU (TUJK) SEMPOZYUMU 2023, Trabzon, Türkiye, 29 Kasım - 01 Aralık 2023, ss.1-2
Kaya düşmeleri jeolojik tabanlı doğal afet türlerinden birisidir. Bu afet türü, yamaçlarda veya şevlerde süreksiz yüzeyler boyunca kopan kaya bloklarının yerçekimi kuvvetinin etkisi ile hızlı bir şekilde hareket etmesi olarak tanımlanmaktadır. Süreksiz yüzeylerden ayrılan kaya blokları sahip oldukları yüksek hız ve kinetik enerjileri nedeniyle kayda değer bir şekilde can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Bu afet türünün tahrip edici etkilerini en aza indirgeyebilmek, iki veya üç boyutlu kaya düşmesi analizlerinin üretilmesi ve bu analizlerden elde edilen senaryolar sonucu riskli alanların tespit edilmesi ile mümkündür. Bu çalışmanın amacı 1952 yılından beri kütle hareketlerinin devam ettiği, afete maruz bölge olarak ilan edilen bir paleo heyelan sahasında yer alan 18 m3 hacmindeki kaya bloğuna ilişkin potansiyel kaya düşmesi senaryolarını üretmektir. Bu bağlamda periyodik bir şekilde aktif kütle hareketlerinin yaşandığı bölgedeki kaya bloğunun olası hareketleri irdelenerek can ve mal kayıplarına yönelik tedbirlerin hızlı bir şekilde alınmasına katkı sağlamak hedeflenmiştir. Kaya düşmesi analizi, için öncelikle kaya bloğundan laboratuvar örneği alınmıştır ve insansız hava aracı yardımıyla çalışma sahasının yoğun nokta bulut verilerini ve sayısal yükseklik modelini üretmek amacıyla bölgede fotogrametrik uçuş işlemi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada kaya düşmesi analizi için RocPro3D programı kullanılmıştır. Program yardımıyla analizler gerçekleştirilerek 1000 farklı kaya düşmesi senaryosu üretilmiştir. Yapılan analizler ışığında kaya bloğunun hareket hızı, sıçrama yüksekliği, yayılım, enerji ve hız haritaları ve son olarak olası durma ve çarpma noktalarını gösterir haritalar RocPro3D programı yardımıyla elde edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bu haritalar çalışma sahası sınırları içinde yer alan her biri sayısal hale getirilmiş yerleşim-zirai alanlar, köy yolları, altyapı-üstyapı tesisleri ile çakıştırılarak bölgenin kaya düşmesi afeti açısından risk durumu irdelenmiştir.