Akademik Veri Yönetim Sistemi
8th International ICONTECH CONGRESS on Innovative Surveys in Positive Sciences, Baku, Azerbaycan, 16 - 18 Mart 2024, ss.415-422
İlaçla ilişkili vaskülit (İİV) çeşitli ilaçların kullanımında ortaya çıkan, öncelikle küçük ve orta çaplı damarlarda inflamasyon ile karakterize bir patolojidir. Tüm vaskülitli olguların %10’undan fazlasını oluşturan İİV primer sistemik vaskülite benzer klinik özelliktedir. Şiddetli vakalarda hepatik ve renal sistem gibi birçok sistem etkilenebildiğinden, tedavide şüphe edilen ilacın derhal kesilmesi çok önemlidir. Son yıllarda artan bu ciddi advers reaksiyona neden olan ilaçlar hakkında bilgi kısıtlıdır. Çalışmanın amacı, vaskülit ile ilişkilendirilen ilaçların güncel derlemesi ve değerlendirilmesidir. Veri tabanı olarak PubMed® ve Clinical Key® kullanıldı; ‘‘vaskülit’’, ‘‘ilaçla indüklenen vaskülit’’, ‘‘ilaçla ilişkili vaskülit’’ ve ‘‘farmakovijilans’’ anahtar kelimeleri ile vaka raporları taraması yapıldı. Bu çalışma kapsamındaki taramada 2020-2024 yıllar arasında İİV olarak raporlanan 223 vaka değerlendirildi. Antihipertansif (hidralazin, thiazide, enalapril+lerkanidipin), antiöstrojen (tamoksifen, eksemestan, letrozol), antikoagülan (varfarin, apiksaban, rivaroksaban, klopidogrel, tikagrelor, asenokumarol), antitiroidler (propiltiyourasil), antimetabolit (metotreksat), antibiyotik (kotrimoksazol, seftriakson, amoksisilin, nitrofurantoin, minosiklin, doksisiklin, vankomisin, isoniazid), antihelmintik (levamizol, ivermektin), biyolojik ajanlar (adalimumab, erlotinib, infliksimab, afatinib, rituksimab, ustekinumab, ruksolitinib, secukinumab, sertolizumab, alemtuzumab, cabozantinib, durvalumab, omalizumab, etanercept, belatacept, trastuzumab, tofasitinib, sorafenib, abemaciclib, cemiplimab, ipilimumab, obinutuzumab, nivolumab, denosumab, brolusizumab, dupilumab, pembrolizumab), granülosit koloni stimüle edici büyüme faktörü (pegfilgrastim, lenograstim), antipsikotik (klozapin), beta blokör (sotalol), antiepileptik (gabapentin, etosüksimid), antimigren (ergotamin), antineoplastik (ibrutinib, etopozid, karboplatin, oksaliplatin, kapesitabin, docetaksel, folinic acid, 5-florourasil, leucovorin, siklofosfamid),retinoid (izotretinoin), büyüme hormonu analoğu (tripotelin asetat), antihistaminik (simetidin), antiviral (sofosbuvir/ledipasvir), bifosfonat (zoledronik asit), oral kontraseptif (levonorgestrel), diüretik (torasemide), antihiperlipidemik (atorvastatin) çeşitli vaskülit tiplerine neden olduğu bildirilmiş ilaçlardır. Sonuç olarak, farklı farmakolojik gruplara ait çok sayıda ilacın vasküliti indüklediği raporlanmıştır. Şüpheli ilaç kullanımının sonlandırılması İİV’yi azaltabileceğinden sorumlu ilaçların belirlenmesi, advers reaksiyonların sağlık profesyonelleri tarafından raporlanması ve farmakovijilans süreçlerinin izlenmesi klinik açıdan önemlidir.
Anahtar kelimeler: Farmakovijilans, ilaç, vaskülit