Yeşil Girişimciliğin Karanlık Yönü: Greenwashing


Creative Commons License

Negiz M.

5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi (USBK), Bayburt, Türkiye, 19 - 21 Ekim 2023, ss.174-175

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Bayburt
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.174-175
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

YEŞİL GİRİŞİMCİLİĞİN KARANLIK YÖNÜ: GREENWASHING

Arş. Gör. Muhammet NEGİZ

KTÜ İİBF İşletme Bölümü, muhammetnegiz@ktu.edu.tr, ORCID:0000-0002-6939-7742

Özet

“Bu kitap %100 yenilenebilir malzemeler kullanılarak yazılmıştır, sıfır emisyon üretmiştir ve yağmur ormanlarını korumuştur!” şeklinde iddialı bir anlatımla bir kitap tanıtılabilir ama bu ifadeleri kullanmak elbette doğru olmayacaktır. Günümüzde ise şirketlerin kendilerine ya da ürünlerine yönelik buna benzer öne sürdükleri pek çok çevreci iddia gündemimizi meşgul etmektedir (Broom, 2022). Oxford Sözlüğüne (2022) göre “asılsız veya yanıltıcı çevreci bir imajın yaratılması veya yayılması” anlamına gelen “greenwashing” kavramı, İngilizce literatürde “green-washing” ya da “green washing” şeklinde de kullanılabilmektedir. Bu kavram, Türkçede “yeşil aklama”, “yeşille aklama”, “yeşil yıkama”, “yeşil dolandırıcılık”, “yeşil boyama” ya da “yeşil badana” gibi birçok karşılığa sahiptir ve çalışma boyunca bu kavramlardan “yeşil aklama” ifadesi tercih edilmiştir. Yeşil aklama, kuruluşların, ürünlerinin diğer ürünlere göre sahip olduğu çevresel avantajlar konusunda yanlış iddialarda bulunarak tüketicileri aldatmasıdır (Cavazos vd., 2022). Bu çalışmada Web of Science veri tabanında yeşil aklamaya dair anahtar kelimelerle[1] yapılan tarama sonucunda erişilen yayınlardan makaleler dışındaki çalışmaların dışlanması ve henüz sona ermediği için 2023 yılının dahil edilmemesi neticesinde 610 dokümana ulaşılmış ve bu verilerle bibliyometrik bir analiz yapılarak literatürün mevcut durumu ve geleceğe yönelik eğilimine dair bulgulara ulaşılmıştır. İncelenen makalelerde kullanılan anahtar kelimeler, ortak oluşum ağı perspektifinden değerlendirildiğinde, yayınların 8 farklı küme grubuna (cluster) dahil oldukları görülmüştür. İlk kümede "iklim değişikliği, kurumsal yönetişim, KSS (kurumsal sosyal sorumluluk), çevresel düzenleme, çevresel sürdürülebilirlik, ESG (çevresel, sosyal ve yönetişim), finansal kısıtlamalar, yeşil ekonomi, sera gazı emisyonları" ve "yeşil aklama" ifadelerine dair çalışmalar yer almaktadır. İkinci kümede "reklam, çevre, çevresel iletişim, etik, yeşil pazarlama, yeşil güven, yeşil aklama, pazarlama, sürdürülebilirlik, güven"; üçüncü kümede ise "markalaşma, döngüsel ekonomi, kurumsal sosyal sorumluluk, çevresel adalet, çevre politikası, yeşil aklama, tedarik zinciri yönetimi, sürdürülebilir tüketim, sürdürülebilir kalkınma"; dördüncü kümede "atıf teorisi, kurumsal sosyal sorumluluk, KSS iletişimi, ayrıştırma, yeşil reklamcılık, yeşil aklama, satın alma niyeti, sosyal sorumluluk"; beşinci kümede "sertifikasyon, çevresel açıklama, çevresel performans, finansal performans, yeşil tahviller, yeşil finans, meşruiyet teorisi, paydaş katılımı”; altıncı kümede "biyoçeşitlilik, yönetişim, performans, sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilir finans"; yedinci kümede "Çin, açıklama, baskı yönetimi, meşruiyet, sürdürülebilir yönetim, sürdürülebilir finans"; sekizinci ve son kümede ise "iletişim, kurumsal sürdürülebilirlik, çevresel, sosyal" ifadelerine yönelik çalışmalar olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu analiz sonucunda yeşil aklama yaklaşımının ele alındığı bağlam ve kavramlar ortaya konulmuştur. Ayrıca ulaşılan makalelerin atıf ağı analizi neticesinde söz konusu yayınların 23 farklı küme oluşturduğu görülmüştür. Bu kümelerde yer alan makalelere ek olarak tema analizi yapılmış ve çalışmaların ekseninde kümelendiği bağlam ortaya konulmuştur. Ayrıca bibliyometrik analiz sürecinde ulaşılan veriler VOSviewer uygulaması aracılığı ile görselleştirilmiştir. Makro ve mikro ölçekli etkilerinden kaynaklanan sorunlar nedeniyle araştırmacıların gündeminde yer almaya devam edecek yeşil aklama hakkındaki bu bibliyometik ve tematik analiz çalışmasının literatüre katkı sağlaması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Bibliyometrik Analiz, Greenwashing, Yeşil Aklama, Yeşil Girişimcilik

 



[1] Yeşil aklama ifadesinin WOS veritabanında “Green Washing”, “Green-Washing” ve “Greenwashing” şeklinde üç farklı anahtar kelime ile yer aldığı görüldüğünden arama bu kelimeler üzerinden gerçekleştirilmiştir.