Akademik Veri Yönetim Sistemi
Maliye Çalışmaları Dergisi, sa.65, ss.1-23, 2021 (Hakemli Dergi)
Tarihteki en eski vergi türlerinden biri olan özel tüketim vergileri, belirli mal ve hizmetler üzerinden alınan selektif vergilerdir. Geçmiş dönemlerde, genel tüketim vergilerinin uygulanabilmesi için elverişli ekonomik yapı ve gelişmiş vergi idarelerinin yokluğu, mal ve hizmetler üzerinden alınan vergilerin özel tüketim vergileri şeklinde olmasına yol açmıştır. Küreselleşme sürecinde, uluslararası vergi rekabetinin artması vergi sistemlerinde köklü dönüşümler yapılmasını gerektirmiştir. Zaman içerisinde, özel tüketim vergilerinin kapsamı değişmiş; gelir dağılımında adaletin sağlanması, negatif dışsallıkların içselleştirilmesi, günah vergileri vasıtasıyla toplum sağılığının korunması gibi ekstra-fiskal amaçlar ön plana çıkmaya başlamıştır. Türkiye’de Tüketim üzerinden alınan vergilerin gelişimi büyük oranda, dünyadaki genel eğilime paralel bir seyir izlemiştir. Cumhuriyet’in ilanından 1985 yılındaki Katma Değer Vergisi Reformuna kadar olan süreçte tüketim üzerinden alınan vergiler “özel tüketim vergileri” şeklinde dizayn edilmiştir. Bu çalışmanın amacı özel tüketim vergilerinin gelişim sürecini inceleyerek verginin amaç, kapsam ve hasılatında yaşanan değişimi ortaya koymaktır.
Excise taxes, one of the oldest tax forms in history, are selective taxes on certain goods and services. The absence of modern economic structures and tax administrations necessary for the implementation of general consumption taxes has caused taxes on expenditures be designed as selective taxes. Moreover, tax systems have undergone radical transformations in the globalization process because of increase in international tax competition. Over time, the rationale behind the excise taxes has changed; extra-fiscal goals, such as ensuring justice in income distribution, internalizing negative externalities, and protecting public health through sin taxes have gained importance. In Turkey, the evolution of taxes on consumption has followed a similar path to the overall trend Teorik Temelleri ve Gelişimi Bakımından Özel Tüketim Vergilerinin Analizi2Maliye Çalışmaları Dergisi - Journal of Public Finance Studiesin the world. In the period from the proclamation of the Republic to the Value Added Tax Reform in 1985, taxes on consumption were designed as excise taxes. This study reveals the changes in the goals, scope, and revenue of excise taxes by examining their evolution process.