RUSYA VE UKRAYNA SAVAŞININ ARKTİKTEKİ ETKİLERİ: HANS ADASI

Bal A., Başar E.

6. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı, Trabzon, Türkiye, 30 Kasım - 01 Aralık 2022, cilt.1, ss.30-31

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Trabzon
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.30-31
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Arktik iklim değişikliği etkilerinin yoğun görüldüğü bölgelerin başında gelmektedir. Bu bölge 8 kıyıdaş ülkenin bulunduğu çevresel açıdan eşsiz bir yapıya sahip olmakla birlikte hidrokarbon ve mikro-mineraller açısından zengin bir coğrafyaya sahiptir. Küresel ısınma sonucunda deniz buzu ve Arktik buzullarının erimesiyle birlikte yeni gemi trafik rotalarının açılması ve enerji kaynaklarına erişimin daha kolay hale gelmesi bu bölgedeki hâkimiyet kurma çabalarını artırdığı görülmektedir. Arktik, Dünya'nın en kuzeyinde bulunan, Arktik okyanusunu da içeren bir kutup bölgesidir. Arktik; bitişik denizler, Arktik Okyanusu ve Kanada, Danimarka (Grönland), Finlandiya, izlanda, Norveç, Rusya (Murmansk, Sibirya, Nenets Okrugu, Novaya Zemlya), İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri'nin (Alaska) bazı bölgelerinden oluşur. Dünyanın en kuzeydeki merkezi olan Svalbard takımadaları da Arktik okyanusunda yer almaktadır. İdari merkezi Longyearbyen olan Svalbard’daki takımadalar üzerinde Spitsbergen anlaşması ile Norveç’in egemenliği tanınmıştır. Spitsbergen anlaşması imzalandığı 1920 yılından bu yana Svalbard takımadaları ile ilgili olarak toprak anlaşmazlıklar genel olarak çözülmüştür. Ancak Danimarka ve Kanada arasında on yıllardır süregelen ve 14. yüzyıldan itibaren Inuit avlanma alanları olarak bilinen Hans Adası ile ilgili anlaşmazlık 2022 yılına kadar çözüme kavuşturulamamıştır. Viski Savaşı olarak da bilinen Hans Adası anlaşmazlığı, Rusya ile Ukrayna arasında başlayan çatışmanın savaşa dönüşmesi ile tarafların çözüm arayışını hızlandırmıştır. Arktikteki en geniş sınıra ve en büyük nükleer buzkıran filosuna sahip olan Rusya, son dönemlerde Sibirya bölgesi başta olmak üzere askeri gücünü arttırmaya devam etmektedir. Rusya’nın anlaşmazlıklarda askeri güç kullanmaktan çekinmemesi Arktikte meydana gelebilecek diğer anlaşmazlıklarda da aynı yöntemi kullanabileceği düşüncesi Kanada ve Danimarka’yı hızlı bir şekilde anlaşma yapmaya zorlamıştır. 14 Haziran 2022 tarihinde sonuca bağlanan bu anlaşma adanın doğal sırt sınırı kabul edilen hat boyunca bölünerek %60 lık kısmı Danimarka’ya geri kalan kısmı ise Kanada’ya bırakmıştır. Bu anlaşma Rusya’nın Ukrayna’da son örneklerini gördüğümüz yayılmacı politikasının Arktik’e sıçramasını önlemek için net bir duruş sergilendiğinin göstergesi olup anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözülebileceği mesajını vermiştir.

The Arctic is one of the regions where the effects of climate change are intense. This region has an environmentally unique structure with 8 littoral states and a geography rich in hydrocarbons and micro-minerals. As a result of global warming, with the melting of sea ice and Arctic glaciers, the opening of new sea routes and easier access to energy resources are seen to increase the efforts to establish dominance in this region. The Arctic is a polar region located in the northernmost part of the Earth, including the Arctic Ocean. Arctic: The contiguous seas consist of the Arctic Ocean and parts of Canada, Denmark (Greenland), Finland, Iceland, Norway, Russia (Murmansk, Siberia, Nenets Okrug, Novaya Zemlya), Sweden and parts of the United States of America (Alaska). The Svalbard archipelago, the northernmost center in the world, is also located in the Arctic Ocean. Norway's sovereignty over the archipelago in Svalbard, whose administrative center is Longyearbyen, was recognized by the Spitsbergen treaty. Since the signing of the Spitsbergen treaty in 1920, territorial disputes about the Svalbard archipelago have been generally resolved. However, the decades-long dispute between Denmark and Canada over Hans Island, known as Inuit hunting grounds since the 14th century, has not been resolved until 2022. The Hans Island dispute, also known as the Whiskey War, accelerated the search for a solution by the parties when the conflict between Russia and Ukraine turned into a war. Russia, which has the widest border and the largest fleet of nuclear icebreakers in the Arctic, continues to increase its military power in recent years, including in the Siberian region. Russia's lack of hesitation in the use of military force in disputes and the idea that it could use the same method in other disputes that may occur in the Arctic forced Canada and Denmark to agree quickly. This agreement, which was concluded on June 14, 2022, was divided along the line accepted as the natural ridge border of the island, leaving 60% to Denmark and the rest to Canada. This agreement shows that a clear stance is taken to prevent Russia's expansionist policy, the latest examples of which we have seen in Ukraine, from spreading to the Arctic and has given the message that disputes can be resolved peacefully.