Akademik Veri Yönetim Sistemi
DİNBİLİMLERİ AKADEMİK ARAŞIRMA DERGİSİ, cilt.15, sa.1, ss.321-342, 2015 (Hakemli Dergi)
Sekkâkî, Miftâhu'l-Ulûm adlı eserinin üçüncü bölümünü belâgate ayırmıştır. Kendisinden sonra gelen âlimler, Sekkâkî'nin söz konusu eserinin ilgili bölümünün daha iyi anlaşılması, genişletilmesi, farklı dillere aktarılması vb. sebeplerle birçok şerh, tercüme, hâşiye ve muhtasar kaleme almışlardır. Bu âlimlerden birisi de Miftâhu'l-Ulûm'un üçüncü bölümünü ihtisar eden Hatîb el-Kazvînî'dir. Kazvînî'nin Telhîsü'l-Miftâh isimli eseri, Miftâhu'l-Ulûm'da bulunmayan kimi kısımlar ihtiva etmesi, bazı âlimlerin görüşlerine yer vermesi ve kimi meseleler hakkında birtakım tenkitlerde bulunması gibi hususlardan dolayı belâgat alanında önemli bir yer teşkil etmiştir. Telhîsü'l-Miftâh'ın bu özellikleri, onun farklı dillere tercüme edilmesini ve bazı ibarelerinin, kısımlarının ve örnek gösterilen beyitlerinin şerh edilmesini sağlamıştır.
Bu çalışmada Telhîsü'l-Miftâh'ın yalnızca dîbâce ve mukaddimesinin Türkçeye tercümesinden müteşekkil bir eser üzerinde durulacaktır. Söz konusu tercüme, kaynaklarda hayatı hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamayan Abdülganî Gürânî tarafından kaleme alınmıştır. Yazarı hakkında bilgi bulunmadığı için tam olarak ne zaman yazıldığı bilinmeyen eserin iki nüshası tespit edilebilmiştir. Bunlar, 1682 ve 1692 tarihlerinde istinsah edilmişlerdir. Çalışmamızda evvela Abdülganî Güranî ve tercümesinden bahsedilmiştir. Ardından tercümenin kaynak metni olan Telhîsü'l-Miftâh hakkında bilgi verilmiş ve tercümenin nüshaları tanıtılmış, muhtevası ve üslûp özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra tercümenin eldeki iki nüshasından hareketle hazırlanan transkripsiyonlu metin verilmiştir. Çalışmanın sonuna ise tercümenin her iki nüshasından birer sayfa eklenmiştir.
Sekkâkî devoted the third part of his Miftâhu'l-Ulûm to the rhetorics. Scholars following Sekkâkî penned many commentaries, translations, apostils on the relevant sections of Sekkâkî's to better understand them, expand their scope and to translate them into different languages. One of these scholars is Khatib al-Qazwini who condensed the third section of Miftâhu'l-Ulûm with the name of Telhîsü'l-Miftâh. Telhîsü'l-Miftâh has an important place in the field of rhetorics in that it contains some sections about rhetorics not included in Sekkâkî's the work, in that it analyzes the views of some scholars and criticizes some issues and so on. These features of Telhîsü'l-Miftâh made it seminal work to be translated into different languages with commentaries on some of its phrases, parts and sample couplets.
This study focuses on only a work that consists of a Turkish translation of Telhîsü'l-Miftâh's preamble and preface. The implied translation was penned by writer named Abdülganî Gürânî, about whom almost no information is available in sources. Two copies of this work, whose exact date of production still is unknown, are at hand at present. These two copies were made in 1682 and 1692. This study, after giving information about Abdülganî Gürânî and his translation and Telhîsu'l-Miftâh and copies of this translation, deals with the content and literary style of the work. After that has been included a transcribed text that was produced out of the available two copies. Also a page of both copies of translation is added to the end of the study.