Akademik Veri Yönetim Sistemi
INTERNATIONAL 10th USBILIM SOCIAL SCIENCES CONGRESS , Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri, 8 - 12 Kasım 2025, ss.212-213, (Özet Bildiri)
Bilgisayar ve internet
teknolojilerinin gelişimi dijital toplumu ortaya çıkarmış ve dijital
teknolojilerin bireylerin hayatını şekillendirmesine neden olmuştur. Bu durum
bir yandan bireylere fırsatlar/kolaylıklar sunarken diğer yandan toplumda yeni
eşitsizliklerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bourdieu’nun sermaye
türlerinden hareketle Ragnedda (2018) tarafından tanımlanan “dijital sermaye”
kavramı internet teknolojilerine erişmeyi ve dijital araçları kullanabilme
yetisini belirtmektedir. Dolayısıyla bireyin dijital sermayeye sahip olma
derecesi toplumda bir eşitsizlik aracı olabilmektedir. Bu kapsamda çalışma,
günümüz toplumlarında dijital sermayeden kaynaklı dijital eşitsizliği
belirtmeyi ve Türkiye’deki göstergelerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu
amacı gerçekleştirmek için doküman incelemesi yönteminden yararlanılmaktadır.
TÜİK tarafından yayınlanan “Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım
Araştırması” verileri incelenerek Türkiye’deki dijital eşitsizlik göstergeleri
ortaya konmaya çalışılmıştır. Buna göre 2025 yılı cinsiyet temelinde internet
kullanım oranı erkeklerde %93,6 kadınlarda %88,2; benzer şekilde aynı yıl
e-devlet hizmetlerinden yararlananların oranı erkeklerde %82,8 kadınlarda %69,5
olduğundan kadınların daha eşitsiz olduğu belirlenmiştir. Yine 2025 yılı yaş
grupları ayrımına göre veriler incelendiğinde 25-34 yaş grubunun %92,8’i e-devlet
hizmetinden yararlanıyorken 65-74 yaş grubunda bu oran %29,6 olmaktadır.
Dolayısıyla dezavantajlı grup olan yaşlılar eşitsizliğe maruz kalmaktadır. 2025
yılı eğitim seviyesine göre son üç ay içinde internet kullanım oranları
incelendiğinde de dijital sermayeden kaynaklı eşitsizlik durumu görülmektedir.
Buna göre herhangi bir okul bitirmeyenlerin oranı %46,4 iken lisans ve üstü
eğitim seviyelerine sahip kişilerde bu oran
%99,4 olduğu görülmektedir. Yani düşük eğitim seviyesine sahip bireyler
daha eşitsiz konumdadır. Öte yandan veriler tarihi olarak incelendiğinde
geçmişte dijital eşitsizlik göstergelerinin daha belirgin olduğu tespit
edilmiştir. Örneğin 2004 yılı cinsiyete göre internet kullanım oranı erkeklerde
%25,7 iken bu oran kadınlarda yaklaşık yarısı kadardır (%12,1). Aynı yıl eğitim
seviyesi ayrımına göre hiç okul bitirmeyenlerin %0,7’si son 3 ay içinde
internet kullanırken lisans ve üstü öğrenim mezunlarında bu oran %60,1 olduğu
görülmektedir. Sonuç olarak veriler incelendiğinde dijitalleşmenin toplumda
yaygınlaşmasıyla dijital eşitsizlik seviyelerinde azalma olmakla beraber
özellikle yaş, cinsiyet ve eğitimden kaynaklı eşitsizliklerin hala varlığını
devam ettirdiği görülmektedir.
Anahtar
Kavramlar:
Dijitalleşme, Dijital Toplum, Eşitsizlik, Dijital Sermaye
The development of computer and
internet technologies has brought about the digital society and caused digital
technologies to shape the lives of individuals. While this situation offers
opportunities/conveniences to individuals on the one hand, it also leads to the
emergence of new inequalities in society. The concept of "digital
capital" defined by Ragnedda (2018), based on Bourdieu's types of capital,
indicates the ability to access internet technologies and use digital tools.
Therefore, the degree to which an individual possesses digital capital can be a
tool of inequality in society. In this context, the study aims to indicate the
digital inequality originating from digital capital in today's societies and to
reveal its indicators in Turkey. To achieve this aim, the document review
method is utilized. An attempt was made to reveal the digital inequality
indicators in Turkey by examining the data from the "Household Information
Technologies Usage Survey" published by TurkStat. Accordingly, the
internet usage rate on a gender basis in 2025 was 93.6% for men and 88.2% for
women; Similarly, the rate of those benefiting from e-government services in
the same year was 82.8% for men and 69.5% for women, indicating that women are
more unequal. Furthermore, when data is examined by age group as of 2025, 92.8%
of the 25-34 age group benefited from e-government services, while this rate is
29.6% for the 65-74 age group. Therefore, the elderly, a disadvantaged group,
are exposed to inequality. An examination of internet usage rates in the last
three months by education level in 2025 also reveals inequality stemming from
digital capital. Accordingly, the rate of those who have not completed any
school is 46.4%, while this rate is 99.4% for those with a bachelor's degree or
higher. In other words, individuals with lower education levels are in a more
unequal position. On the other hand, a historical examination of the data
reveals that indicators of digital inequality were more pronounced in the past.
For example, in 2004, the internet usage rate by gender was 25.7% for men,
while this rate was nearly half for women (12.1%). In the same year, by
educational level, 0.7% of those who had never completed school had used the
internet in the last three months, while this rate was 60.1% for those with a
bachelor's degree or higher. Consequently, when the data is examined, it is
seen that although the spread of digitalisation in society has led to a
decrease in levels of digital inequality, inequalities stemming particularly
from age, gender and education still persist.
Keywords: Digitalization,
Digital Society, Inequality, Digital Capital