Gündüz Düşlerinde Bir Yolculuk: Nezihe Meriç’in “Keklik Türküsü” Hikâyesinde Yapı

Eliuz Ü., Yağız S.

Avrasya 7. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Budapest, Hungary, 16 - 19 February 2023, pp.245-260

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: Budapest
  • Country: Hungary
  • Page Numbers: pp.245-260
  • Karadeniz Technical University Affiliated: Yes

Abstract

ÖZET Cumhuriyet dönemi 1950 kuşağı yazarlarından Nezihe Meriç’in seksen yedi öykü içeren dokuz hikâye kitabı, iki romanı, bir anı kitabı, dört oyunu ve on çocuk kitabı bulunmaktadır. “Öykünün annesi” olarak nitelenen yazarın kadın-erkek ilişkisinin farklı yönlerinin ele alındığı öykü türündeki anlatılarında kadının sosyal rolleri, kendilik mücadeleleri, karşı karşıya kaldığı ikilemler, kendisiyle, ailesiyle ve toplumla çatışmaları bağlamında toplumsal cinsiyet göndergelerinin belirginleştiği görülür. Bu metinlerde erkek egemenliğine karşı kadının toplum içindeki konumunu tanımlamayı ve yeni’lemeyi amaçlayan feminizmin ekonomik, sosyolojik, ideolojik, hukukî, politik, coğrafi ve ahlakî yönlerden iki cinsin ilişkilerini ve rollerini şekillendirdiği görüşünün öncelendiği dikkat çeker. Bireyden topluma genişleyen sorunlar evlilik, aşk, yalnızlık, özgürlük, yaşama sevinci, kuşak çatışmaları ve yoksulluk çerçevesinde aktarılırken arka planda ise kadınlar ile erkekler arasındaki sınıf farklılıklarını, eşitsizlikleri ortadan kaldırma; kadınlara erkeklerle aynı hakların tanınmasını sağlama; meslek ve hayat şekillerinde karar verme özgürlüğüne sahip olmalarına zemin hazırlama hedefleri imlenir. Çalışmanın evreni Nezihe Meriç’in on sekiz öyküsünün yer aldığı “Bozbulanık” kitabındaki Keklik Türküsü adlı hikâyedir. Başkişi Oya ile vapurda gördüğü genç bir adam arasında hiç konuşmadan karşılıklı mimikler, jestler, bakmalar ve mesajlar ile sessiz flört görünümündeki aşkın anlatımında kadınların yaşam koşullarına, duygusal beklentilerine odaklanılır. Hayaller ile başlayan mutluluk beklentisi içerisinde yaşamı şekillendiren bu duygu bağı, başkişinin genç adamı nişanlısı ve nişan yüzüğü ile vapurda gördüğü ana kadar devam eder. Bu bildiride Nezihe Meriç’in umudun umutsuzluğa evrildiği Keklik Türküsü adlı öyküsünün entrik kurgusu isim-içerik ilişkisi, olay örgüsü, bakış açısı ve anlatıcı, zaman, mekân, karakter yapıları bakımından kişiler olmak üzere altı yapı unsuru açısından tahlil edilecektir. Böylece mutluluğa olan açlığının yönlendirdiği kadının iç dünyasının ve beklenti ufkunun ayrıntılarının anlatı dizgesindeki görünümleri, toplumsal cinsiyet argümanları çerçevesinde çözümlenecektir. Anahtar Kelimeler: Nezihe Meriç, kadın, erkek, öykü, yapı unsurları.