Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Hitit Güvenlik Çalışmaları Kongresi, Çorum, Türkiye, 24 - 27 Aralık 2021
Yaklaşık olarak sadece on yıl önce, dış politika çevrelerinde internetin uluslararası ilişkilerdeki rolüne odaklanmak teknolojinin geldiği son nokta olarak algılanmaktaydı. Sınırsız bir ağ üzerinden küresel politikayı ve güvenliği yorumlamak esasında zamanın ruhuna uygun olarak heyecan da katmıştı. Akıllı telefonlar hızlı bir şekilde toplumların teknolojik alışkanlıklarının merkezine otururken Facebook ve Twitter gibi uygulamalar gelecek açısından eğilimin ve dönüşümün yönünü doğru okuyarak adından en fazla söz ettiren oluşumlar haline geldi. Değişim içerisinde eş zamanlı gelişen en yeni ve farklı eğilimlerden birisi de yapay zekâ (YZ) olurken devletler de küresel eğilimin işaret ettiği bu alana ilgi göstermekte gecikmemiştir. “Siber” kavramı ve alanı, özellikle dış politika düşünce kuruluşları ve araştırma enstitülerinde sıcak bir konu olarak yerini alırken “Robotlar düşünebilir mi?” sorunsalı üzerinden YZ’nin gelişimi tıpkı siber güvenlik stratejilerinde olduğu gibi yeni strateji vizyonlarını da ortaya çıkarmıştır.
Kanada’nın ulusal YZ stratejisi benimseyen ilk ülke olduğu 2017’den günümüze, en az 60 ülke daha YZ alanında ulusal bazı ajandalar ortaya koymuştur. 2030 yılına kadar küresel üretimde YZ temelli sistemlere bağlı bir artış beklentisi endüstride, tüketici pazarlarında ve devlet hizmetlerinde YZ merkezli bir karakteri teşvik etmek için benzeri görülmemiş bir yarışa/rekabete yol açmıştır. YZ alanına küresel kurumsal yatırımın 2020’de 60 milyar ABD dolarına ulaştığı gözlenmiştir ve 2025 yılına kadar bu rakamların iki katından fazla olacağı tahmin edilmektedir. Aynı zamanda YZ için küresel standartlar geliştirme çalışmaları çeşitli uluslararası kuruluşlarda önemli gelişmelere yol açmıştır. Çoğu yaklaşım genel ilkelere odaklanırken, son iki/üç yılda bu ilkeleri tümüyle politika çerçeveleri aracılığıyla uygulamaya koyma çabaları hız kazanmıştır. Kanada’nın hükümet politikalarında YZ kullanımına ilişkin yönergesi, Singapur’un YZ Yönetişim Çerçevesi, Japonya’nın İnsan Merkezli YZ’nin Sosyal İlkeleri, YZ etiğini ve güvenliğini anlamaya yönelik Birleşik Krallık vizyonu bu anlamda öncü olan bazı uygulamalardır.
Küresel politikalar ve güvenlik ekseninde YZ stratejilerinin devletlerin gelecek vizyonlarına dahil edildiği süreç ve hedefler bu çalışmanın tartışma konusunu oluşturmaktadır. Elbette her devletin karakteri ve güvenlik algısı birbirinden ayrıdır. Fakat YZ stratejilerine ilişkin son dönemde artan eğilim yükselen bir alanın mı habercisidir yoksa istikrarsızlaştırıcı bir etken olarak yine klasik güvenlik algısıyla birlikte devletleri karşı karşıya mı getirecektir soruları üzerinden kurgulanan bu çalışma esasında bir tebliğ olması itibariyle de deneme niteliğindedir. Bu açıdan karşılaştırmalı ve somut verilerle desteklenerek ülkelerin ayrı ayrı irdelendiği YZ stratejileri bu alanın bir eğilim olup olmadığı konusunda daha keskin sonuçlar ortaya koyacaktır. Uluslararası örgütlerin de gündeminde olan YZ çalışmaları ortaya konan stratejiler ile uluslararası ilişkilerin temel aktörleri açısından çok yönlü bir kavrayışı ve ilgiyi de hak etmektedir.