Akademik Veri Yönetim Sistemi
Turkish Studies, cilt.14, sa.4, ss.2023-2055, 2019 (Hakemli Dergi)
Kemal Abdulla'nın Azerbaycan'da 2004 yılında yayımlanan ve Azerbaycan’ın ilk postmodern romanı olarak nitelendirilen Yarımçıq Elyazma adlı eserinde Gérard Genette’in metinselaşkınlık (transtextuality) olarak ifade ettiği durumu bütünüyle ortaya koyan, orijinal Dede Korkut Hikâyeleri’yle doğrudan ve açık bir şekilde ilişkili, yorumsal özellikler gösteren yeni bir Dede Korkut hikâyesi mevcuttur. Romanın birbiri içine geçirilmiş iki ana olay dairesinden biri olan bu hikâye, Dede Korkut Hikâyeleri’nin bilinen olay ve kişilerinin postmodern bir roman anlayışı ile polisiye roman kurgusuna dönüştürülmüş biçimidir. Eserde polisiye kurgunun temel ilkelerinden olan suç ve muammanın yerini Oğuzda bulunan casusun kim tarafından serbest bırakıldığı meselesi tutar. Araştırmayı yapan, polisiye kurgulardaki dedektif ve yardımcısı ikilisini andıran Bayındır Han ve onun soruşturmaları kaydetmesi için yardımcı olarak seçtiği ve Oğul Korkut diye seslendiği Dede Korkut'tur. Romanın Dede Korkut Hikâyeleri’nde görülen üstün kişiliğinden farklılaşan yanları dolayısıyla en dikkat çekici kişisi olup aynı zamanda metnin anlatıcısı durumundaki Dede Korkut’un da söz konusu suça karışmış olduğu metnin başından beri bellidir. Biri Şah İsmail ile diğeri Dede Korkut Hikâyeleri’yle ilgili hikâyenin en heyecanlı noktalarda sürekli olarak birbirini kesmesi üzerine kurulu eserde merakın giderilmesi sürekli olarak ertelenir. Üstkurmaca yoluyla metnin adeta analizinin yapıldığı metnin başındaki üç önsözde konuşan dış çerçevedeki anlatıcının durmaksızın ürettiği, okurdaki merakı artırmaya yönelik sorular metin boyunca da devam eder. Bu makalede Yarımçıq Elyazma’da geleneksel polisiye romanların kalıplarının parodi ve ironi yoluyla yapısöküme uğratılarak nasıl kullanıldığı gösterilecek, altmetin (hypotext) olarak kendini göteren ve çeşitli metinlerarasılık teknikleri kullanılarak postmodern roman haline getirilen Dede Korkut Hikâyeleri’nin Yarımçıq Elyazma'daki görünümleri incelenecek, polisiye roman kurgusuna dönüşmesinin izleri takip edilecek, yazarın bu tarz bir kurguya başvurmasının postmodernizmin yönelimleriyle ve orijinal Dede Korkut Hikâyeleri’nin kurgusuyla ilgisi irdelenecektir.
Anahtar Kelime:Yarımçıq Elyazma, Kemal Abdulla, Dede Korkut Hikâyeleri, postmodernizm, polisiye roman.