Kültürel Peyzaj Planlaması Kapsamında Tarihi Çevrelere Yönelik Kentsel Tasarım Önerileri: Tarihi İspir Kalesi ve İspir Evleri


Creative Commons License

Karabudak Ertem Z., Turgut H.

Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, cilt.10, sa.3, ss.2076-2089, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Günümüzdeki koruma anlayışı geçmiş yıllara göre çağdaş, yenilikçi ve amacına daha uygun bir yaklaşımdır. Koruma anlayışı dünyada ve ülkemizde artık anıtsal yapı ölçeğinden, çevresel ögeleri de kapsayan bütünsel bir koruma anlayışına evrilmiştir. Ne yazık ki yasalardaki eksiklikler, kamuoyunun hala koruma konusunda bilinçsiz olması, devlet kurumlarının yetersizliği gibi durumlardan dolayı, tarihi çevreler ve kültürel peyzajlar tam anlamı ile korunamamakta, tahribata uğramaya devam etmektedirler. Bu çalışmasının amacı kültürel peyzaj alanlarının içerisinde bulunan tarihi sokak dokusunun bir bütün olarak ele alınarak, bu alanların tahribatını önlemek amacıyla korunmasına ve yaşatılmasına yönelik kentsel tasarım önerileri geliştirmektir. Bu bağlamda kültürel peyzaj özelliklerine ve özgün yöresel mimari ögelere sahip olan İspir ilçesi araştırma alanı olarak seçilmiştir. Araştırmanın kuramsal temellerini tespit etmek amacıyla, kültürel peyzajlar, tarihi çevreler, Türk kent ve sokak dokusu konuları başta olmak üzere tarihi çevrelerde kentsel planlama konularında yapılan çalışmalar incelenmiştir. Araştırma yöntemi kapsamında etüt, veri toplama, analiz ve sentez çalışmaları yapılmıştır. İspir ilçesinin kentsel dokusu detaylı bir şekilde incelenmiş ve elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılarak haritalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda, kültürel peyzaj alanlarının koruma kullanma dengesi içerisinde korunmasına, onarılmasına, yaşatılmasına ve yönetilmesine yönelik politikaların oluşturulmasının, ayrıca yerel yönetimler, yerel halk ve ilgili meslek gruplarından oluşan bir komiteyle söz konusu alanların ve çevresinin bütünleşik bir şekilde planlanmasının gerekli olduğu görülmüştür.

Today's understanding of protection is contemporary, innovative, and more appropriate to its purpose than in previous years. The understanding of conservation has evolved from the monumental building scale to a holistic approach to conservation in the world and our country. Unfortunately, due to the shortcomings in the law, the unconsciousness of the public and the inadequacy of the state institutions, historical environments, and cultural landscapes cannot be fully protected and continue to be destroyed. This study aimed to examine the historical street texture within the cultural landscape areas as a whole; to develop urban design proposals for the conservation and maintenance of these areas to prevent destruction. In this context, İspir district, which hascultural landscape features and original regional architectural elements, has been chosen as the research area. To determine the theoretical foundations of the study, studies on cultural landscapes, historical environments, Turkish urban and street texture issues, especially urban planning in historical environments were examined. Data collection, analysis, and evaluation studies were conducted within the scope of the research method. In the findings section; the urban texture of İspir was examined in detail, the data were transferred to the computer, and maps were created. As a result of the research, it was seen that it is necessary to establish policies for the protection, repair, survival, and management of cultural landscape areas within the protection-usage balance, as well as the integrated planning of these areas and their environment with a committee consisting of local governments, local people and related professional groups.