Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yeni Türkiye, cilt.2, sa.61, ss.1115-1128, 2014 (Hakemli Dergi)
I. Dünya Savaşı üç büyük imparatorluğun sonunu getirmiştir. Savaş sona erdiğinde Çarlık Rusya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı Devleti’nin tarih sahnesinden silineceği artık belli olmuştu. Bu durumun bilincinde olan Osmanlı vatandaşı azınlıklar, parçalanmakta olan devletten pay kapma yarışına girmişlerdir. Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919) öncesinde şiddetlenen bu yarışta, Taşnak ve Hınçak mensubu Ermeni komitacılar başı çekiyordu. Zira, savaşın galibi İtilaf Devletleri, on yıllarca Ermenilere bağımsızlık sözü vererek, Osmanlı Devleti’ne karşı isyan etmelerini sağlamıştı. Lakin savaş sonrasında sözlerini tutmamak için bahaneler arıyorlardı ve Ermenilere tanınacak bağımsızlığın ABD Mandası altında idare edilmesini istiyorlardı.
Woodrow Wilson, ABD tarihinde yaklaşık altı ay gibi uzun bir süre Avrupa’da (Paris’te) kalarak, bir uluslararası paylaşım konferansına (Paris Barış Konferansı) katılan ilk ve tek ABD Başkanıdır. Wilson, Paris’e gitmeden önce ABD Donanması’nda deniz amirali görevinde bulunan Mark Lambert Bristol’u ABD temsilcisi olarak İstanbul’a gönderdi. Bristol’a daha sonra Yüksek Komiserlik unvanı verildi. Bristol, Anadolu’nun doğu kısmının tamamını içine alacak bir Ermeni Devleti için durum tespiti yapmak üzere Paris Barış Konferansı görüşmeleri devam ederken 1919 yılı Haziran ayında Tiflis’e giderek, Taşnaklar idaresindeki Ermenistan Devleti Dışişleri Bakanı Alexander Hatisyan ile görüştü. Görüşme gerçekleştiği esnada Bristol’a henüz Yüksek Komiserlik unvanı verilmemişti. Görüşme 1919 yılı ortasında Kafkaslar’daki durumu ve Taşnakçıların niyetlerini göstermesi açısından tarihi önemdedir.
WWI has destroyed three big empires. When the war was over, it was clear that; Tsarist Russia, Austria-Hungary and Ottoman Empires would disappear. Ottoman subject minorities were very well aware of this situation, started to compete to craps larger piece from the disintegrating state. This brutal competition had had a great impetus at the eve of Paris Peace Conference (January 18, 1919) and it were Hunchakian and Dashnaksutyun committee member Armenians leading this process. Entente Powers, during last decades had escalated Armenian uprisings against Ottomans and promised independence to Armenians. However when the war was over, Entente started to look for a useful excuse not to keep their prewar promises. For this purpose, especially Britain and France were asking US to accept Armenian mandatory on an independent Armenia.
Woodrow Wilson was the first and last US President stayed in Europe (in Paris) about six months to join an international sharing (Paris Peace Conference). Before his departure to Paris Wilson, had sent Admiral Mark Lambert Bristol to Istanbul as the representative of US. Later Bristol was granted with High Commissioner Title. Bristol, while Paris Peace Conference negotiations were going on, to see the situation for an Armenian State that was planned to include half of Anatolia, on June 1919 went to Tiflis and met with Alexander Khatisian who was the Foreign Minister of Dashnaksutyun’s Government. When this meeting was arranged Bristol was not granted with the title of High Commissioner. The meeting has a historical importance due to its information on Caucasus in 1919 and informant knowledge about the intends of Dashnaksutyun members.