EFSANE YAŞIYOR ANADOLU PARSI Anatolian leopard Panthera pardus

Creative Commons License

Başkaya Ş.

Yeşil Dünya Orman Mühendisleri Odası Yayın Organı, cilt.59, sa.2, ss.6-15, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Parsın ayak izi, genelde izde görünmeyen içe çekilmiş tırnakları, karakteristik topuğu, parmakların dizilişi ve boyutları gibi birçok yönüyle kendine özgüdür. Dişi veya erkek yetişkin bir parsın ayak izi, vaşak ve karakulaktan daha büyüktür. Ayak izlerinden yararlanılarak yapılan ilk tespit 1995 yılında, Rize, Aşağı ve Yukarı Kavron Yaylalarında, özellikle 9 cm üzerindeki, en büyüğü 12 cm’yi bulan ayak izlerinden yapılmıştır. Rize, Artvin ve Erzurum illerinden, 1995-2001 yılları arasında, toplam 16 farklı alanda ayak izlerinden kayıtlar elde edilmiştir.18 Daha sonra 2005- 2021 yılları arasında yine ayak izlerinden Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane, Giresun, Erzurum, Erzincan, Kars, Ardahan, Tokat, Bingöl, Tunceli, Antalya, Mersin, Çankırı, Kastamonu, Kütahya ve Denizli’de birçok farklı yerde tespitler yapılmıştır.19 Anadolu parsının ilk fotokapan ve termal kamera görüntülerine ne zaman ulaşıldığı konusunda ise Sayın Başkaya şu bilgileri paylaştı: Ülkemizde, Bitlis, Tatvan’da 2008 yılında;20 Siirt, Eruh’ta 2010 yılında, Diyarbakır, Çınar’da ise 2013 yılında vurulan erkek bireylerden sonra kamuoyunun pars konusuna ilgisi bir hayli artmıştır. Artan teknolojik gelişmelere bağlı olarak kullanılmaya başlanılan fotokapanlar ile ilk defa 2013 yılında ben ve ekip arkadaşlarım tarafından Giresun ve Sivas illerinde fotoğraflanmıştır. Ardından 2013- 2018 yıllarında pars ile ilgili olarak KTÜ Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü’nde tamamlanan iki adet doktora tezi kapsamında Kuzeydoğu Anadolu’da; Trabzon, Rize, Giresun, Gümüşhane, Erzincan, Bingöl, Ardahan ve Kars illerinde ayak izi, dışkı ve fotokapan ile tespitleri yapılmıştır.21 Doktora tezlerinden sonra da münferit olarak yapılan çalışmalarda, Giresun, Sivas ve Artvin illerinde fotokapan görüntüleri elde edilmiştir.22 Yine, 2018 yılında, Silopi/Şırnak’ta fotokapanla kaydedilmiştir.23 Cep telefonuyla 2019 yılında bir vatandaş tarafından çekilen görüntüler ile daha öncesinde ayak izinden tespit edildiği Kütahya ilinden ilk video kaydı yapılmıştır. Cep telefonuyla vatandaşlar tarafından yapılan çekimleri, 2020 yılında Artvin ili izlemiştir.24 Ancak, en güzel fotokapan fotoğrafları ve filmleri Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından 2018 yılı ve sonrasında özellikle Toroslar ve Kuzeydoğu Anadolu’da elde edilmiştir. Termal kamera ile ilk kaydı, 2015 yılında Bingöl’de, Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları tarafından elde edilmiştir.25 Ardından, 2017 ve 2021 yıllarında Şırnak’tan, 2019 yılında Erzincan’dan 26 askeri termal çekimler gelmeye devam etmiştir.