Bitlis on the Inspectional Reports of CHP (1939-1945)


Üçüncü U.

The Journal of Academic Social Science Studies, vol.76, pp.33-48, 2019 (Peer-Reviewed Journal)

  • Publication Type: Article / Article
  • Volume: 76
  • Publication Date: 2019
  • Doi Number: 10.29228/jasss.29113
  • Journal Name: The Journal of Academic Social Science Studies
  • Journal Indexes: CAB Abstracts, MLA - Modern Language Association Database, Veterinary Science Database, Directory of Open Access Journals
  • Page Numbers: pp.33-48
  • Karadeniz Technical University Affiliated: Yes

Abstract


Party Government.

the World War II. It will also demonstrate the approach of the Single
1945 during-
surroundings according to CHP inspection reports of 1939
eveal the general situation of Bitlis and its
This study will r

and its districts: namely Ahlat, Tatvan, Mutki and Hizan in 1945.
cultural life of the Bitlis-
the geography, population, economy, socio

are also striking. The last reports provide invaluable information about
rzincan Deputy Fevzi Kalfagil
reports of CHP Mus Region Inspector E

economics, CHP and Community Center Organizations of Bitlis. The

authorities, officers as well as health, agriculture, education, trade,

immigration roads, public order, gendarmerie, judiciary, civilian
immigrants and
roads, people's language, social life, tribes,

information, observations, determinations and evaluations about the

Bitlis, Siirt, Muş and Van in 1943 is very valuable. This report has

page report was prepared by Tokat Deputy Hasip A. Aytuna about
- second 71
districts and it suggested solutions to these problems. The

judicial, sanitary, social and administrative problems of Bitlis and its

Süreyya Örgeevren of Bitlis deputies in 1940. This report revealed the
se reports was prepared by Tevfik Temelli and Ahmet
One of the

Secretariat.

including their findings and suggestions to the CHP General

inspectors also made the inspections in Bitlis and sent their reports

regions included Bitlis, Mus, Van and Siirt. Therefore, the Party
the CHP. One of the CHP Inspectorate
to the General Secretariat of

reports and prepared for their travels, observations and investigations

different region deputies or Party members. Inspectors sent detailed

The Party Inspectors were appointed from the region and from
structure of the Party.
organization and to strengthen the centralized
The CHP Inspectorate established to provide control over the Party

CHP Parti Müfettişliği, parti örgütü üzerinde kontrolü sağlamak ve
partinin merkeziyetçi yapısını kuvvetlendirmek amacıyla

kurulmuştur. Parti Müfettişleri, bölge ve farklı yerler

milletvekillerinden veya Parti üyelerinden tayin edilmişlerdir.

Müfettişler g
örevlendirildikleri yerlere yaptıkları seyahatler,
incelemeler, soruşturmalar neticesinde hazırladıkları tafsilatlı raporları

CHP Genel Sekreterliğine göndermişlerdir. CHP Müfettişlik

bölgelerinden biri de Bitlis, Muş, Van ve Siirt’i kapsamaktaydı.

Dolayıs
ıyla Parti müfettişleri Bitlis’te de incelemeler yapmışlar,
tespitlerini ve çözüm önerilerini ihtiva eden raporlarını CHP Genel

Sekreterliğine iletmişlerdir.

Bu raporlardan biri Bitlis Mebusları Tevfik Temelli ve Ahmet Süreyya

Örgeevren tarafından 1940’ta hazırlanmıştır. Raporda Bitlis ve

çevresinin adlî, sıhhî, sosyal ve idarî sorunları ortaya konmuş ve

bunlara çözüm önerileri bulunmuştur. Tokat Mebusu Hasip A
.
Aytuna’nın 1943 senesinde Bitlis, Siirt, Muş ve Van’a dair hazırladığı

71 sayfalık raporu çok değerlidir. Raporda Bitlis’in yolları, halkın dili,

sosyal hayatı, aşiretler, göçerler ve göç yolları, asayiş, jandarma, adliye,

mülki amirleri, memurlar, sağlı
k, ziraat, maarif, ticaret, iktisat, CHP
teşkilatı ve halkevlerine dair bilgi, gözlemler, tespitler ve

değerlendirmeler vardır. CHP Muş Bölgesi Müfettişi Erzincan Mebusu

Fevzi Kalfagil’in raporları da dikkat çekicidir. Raporlarda 1945 yılında

Bitlis ilinin
merkezi ve Bitlis’in ilçeleri Ahlat, Tatvan, Mutki ve
Hizan’ın coğrafyası, nüfusu, ekonomisi ve sosyo kültürel hayatı

hakkında çok değerli bilgiler verilmiştir.

Bu çalışma İkinci Dünya Savaşı sürecinde 1939
-1945 yıllarına ait CHP
teftiş raporlarına göre
Bitlis ve civarının genel vaziyetini ortaya
koyacaktır. Ayrıca Tek Parti İktidarının bölgeye bakışını gösterecek