Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Dünden Bugüne Akçaabat Sempozyumu 2018, Trabzon, Türkiye, 12 Ekim 2018, cilt.1, ss.91-96
Anadolu’daki mazisi XVII. yüzyıla kadar uzanan tütün üreticiliğiyle ilk defa XIX. yüzyılda tanışan Akçaabat’ın iktisadi hayatında tütün, önemli bir yere sahip olmuştur. Bulunduğu coğrafi şartlar ve iklim sayesinde Trabzon’un diğer bölgelerine kıyasla kaliteli tütünlerin yetiştirildiği Akçaabat, ekilen saha ve üretilen tütün miktarında hep başı çekmiştir. Bununla birlikte hem Osmanlı hem de Cumhuriyet döneminde iktisadi açıdan Türk tarımında önemli bir yer tutan tütün yetiştiriciliğinden zaman içerisinde muhtelif sebeplerle vazgeçilmiştir. Dilin tarihi süreçte değişimler yaşayacağı, gelişeceği muhakkaktır. Farklı kültürlerle etkileşim, bilim ve teknelojinin gelişimi, iletişim imkânlarının çoğalması, hızlı kentleşme gibi birçok faktör bu tabii süreçte etkin bir rol oynar. Bu açıdan değerlendirildiğinde sosyal yapının aynası olan dil, toplumda yaşanan değişimlerin de müşahede edildiği bir sistemdir. Toplumda yaşanan herhangi bir değişimin zaman içerisinde dilde tezahürü, dil ve toplum arasındaki sıkı ilişkinin bir göstergesidir. Kısalık ya da fonetik sebepler, alıntı kelimenin mevcut kelimenin yerini alması; bir kelimenin nahoş, tehlikeli fikirleri çağrıştırması; modernleşme gibi birtakım faktörler dilde birtakım kelimelerin ölümüne neden olmaktadır. Bir kelime ya da kelime kadrosunun dilde yavaş yavaş unutulup kullanılmaz hâle gelmesinin sebeplerinden biri de sosyal/kültürel hayattaki değişimdir. Ekonomik anlamda Akçaabat halkının geçim kaynağı, sosyal hayatının bir parçası olmuş tütüncülüğe dair kavramlar, sosyal hayatttaki değişimlerin bir sonucu olarak zamanla ortadan kalkmıştır. Bu çalışmada Akçaabat ağzında tespit edilen, artık bir geçim kaynağı olarak Akçaabatlıların hayatından çıkmış tütüncülüğe dair kelime kadrosunun Akçaabat ağzındaki izleri sürülmüş, sosyal hayattaki değişimin dildeki yansımaları ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Akçaabat ağzı, tütüncülük, kelime ölümü