Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Ulusal Laboratuvar Hayvanları Bilimi Kongresi, İstanbul, Türkiye, 14 - 16 Eylül 2023, ss.199-200
Amaç: İlaç Ar-Ge çalışmaları başta olmak üzere sağlık araştırmalarında önemli yer alan deney hayvanlarının refahının artırılması amacıyla birçok iyileştirme yaklaşımları değerlendirilmektedir. İdrar toplama amacıyla kullanılan metabolik kafesler hayvan refahını azaltmaktadır. Deney hayvanlarının sosyal canlılar olmasından dolayı tekli barınmaları tercih edilmediği gibi, 48 saati geçen ayrılma süresinde tekrar grup içine alındıklarında alışma sürecine ihtiyaç duyulmaktadır. Barınma alanlarının tel ızgara zemin olması hayvanda strese, arka ayaklarda nöropatiye neden olmaktadır. Metabolik kafeslerde barındırılan hayvanların yiyecek ve su alımında, idrar çıkışında ve kreatinin klirensinde azalma olurken, kortikosteron ve aldosteron atılımında artış olduğu bildirilmektedir. Bu dezavantajlar göz önüne alındığında hayvanları strese sokmayan, 24 saat idrar toplama imkânı sağlayan yeni yaklaşımlara ihtiyaç vardır. Gereç-Yöntem: Bu çalışmada Pubmed© ve Medline© veri tabanları “hydrophobic sand, urine collection, rat, mice” anahtar kelimeleri ile taranmıştır. Bulgular: Hidrofobik kum (hf-kum) ile ilgili 7 araştırma yapılmıştır (5 sıçan, 2 fare). Çalışmaların dördü hf-kum ile metabolik kafes kullanımını karşılaştırmış, 3 çalışma ise hf-kum yöntemi idrar toplama amacı ile kullanılmıştır. Çalışmalarda stres artışının olmadığı, immunglobulin seviyelerinde değişiklik gözlenmediği ve alışma süreci gibi hem deneyin süresini artıran hem de deney hayvanını strese sokan bir unsur olmadığı belirtilmiştir. Sonuç: Hf-kum kullanımında değerlendirilmesi gereken önemli husus temini ve maliyetidir. Ülkemizde hf-kum yerli üretimi ve satışı olmaması ve yurt dışında da sınırlı sayıda firmada üretilmesi ve satılması teminini zorlaştırmaktadır. Ayrıca, bu kumların kullanıldığı deneysel modeller az sayıdadır. Sonuç olarak, hayvan refahını olumsuz etkileyebilen metabolik kafeslerin yerine hf-kum önemli ve kabul edilebilir bir alternatiftir. Ancak bu alanda daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır ve yaygınlaşabilmesi için düşük maliyette temin edilebilmesi önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Hayvan refahı, hidrofobik kum, metabolik kafes, idrar toplama