Geleneksel mimarinin oluşturulmasında, inşa evrelerinin birçok yerinde karşılaştığımız kireç, çok eski çağlardan itibaren bilinen ve kullanılanbir malzemedir. Erzurum ve çevresinde inşa edilen anıtsal yapılarda; Horasanharcı olarak bilinen, duvar örgü harcı karışımının ana maddesi, sıva harcı karışımının ana maddesi ile sıva üstü badana uygulamalarında gördüğümüz kireç, belli noktalardan temin edilmektedir. Mimariye kireç temin noktalarından birisi olan Aksu Köyü kireç ocakları, Osmanlı döneminden başlayarakyakın zamana kadar kullanılagelmiştir. Eski yöntemlerle yapılan kireç üretimi alanı ve kalıntısı günümüze kadar ulaşamamış olsa da yöredeki bilirkişilertarafından sözlü nakil yöntemi ile anlatılmaktadır. Harman ve havuz ocak adıverilen geleneksel kireç ocaklarının Osmanlı dönemi yapımı oldukları bilinmektedir. Aksu Köyü düşey fırınlı kireç ocaklarından günümüze gelebilen eneski olanı 1892 yılına tarihlenmektedir. Kompleks olarak yapılan kireç ocaklarının ana yapısını kireç ocağı oluşturmaktadır. Fırın adı da verilen ocağındışında; elek, ayıklama ve yükleme rampası ile işçi damı binaları bulunmaktadır. Tamamen insan gücü ile çalıştırılan bu ocaklar, 1980’li yıllara kadarfaal olarak bölgenin kireç ihtiyacının çoğunu karşılamıştır. Günümüzde işlevini modern fabrika işletmelerine devreden geleneksel kireç ocakları birer birer yok olmaktadır.
Lime, which we encountered in many parts of the building phases in the formation of traditional architecture, is a material known and used since ancient times. In the monumental buildings created in and around Erzurum, the main material of wall mortar mixture, known as Khorasan mortar, the main material of plaster mortar mixture and the lime we see in surface whitewash applications are obtained from certain points. Aksu Village lime manufacturing enterprises, one of the lime supply points to architecture, have been used from the Ottoman period until recently. Although the lime production area and the ruins made by the old methods have not survived to the present day, it is explained by the experts in the region with the oral expression method. It is known that the traditional lime furnaces called threshing and pool furnaces were built during the Ottoman period. The oldest one of the vertical kiln lime quarries in Aksu Village is dated to 1892. The main structure of the lime quarries made as complex is lime kiln. There are workers' house buildings, sieve, sorting and loading ramp as well as the kiln also called oven. These quarries, which are fully manpowered, were active until the 1980s and met most of the region's lime needs. Today, the traditional lime kilns, which transfer their functions to the modern factory operation, disappear one by one.
