2. Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi, Antalya, Türkiye, 7 - 09 Kasım 2019, cilt.3, ss.292-301
Uzun yıllardır insanlığın önemli enerji kaynaklarından biri olan ve yakın gelecekte de tüm çevre kaygılarına
rağmen başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere önemini tüm Dünya’da devam ettireceği düşünülen
kömürün en önemli problemlerinden birisi kendiliğinden yanmasıdır. Kömür; açık ve yeraltı ocaklarında,
üretim sırasında ya da termik santrallerde kullanım için stoklarda ve silolarda yani bulunduğu her yerde gerekli
önlemler alınmadığı taktirde kendiliğinden yanabilmektedir. Bununla birlikte kömürleşme derecesi düşük olan
linyitlerin genel olarak kendiliğinden yanmaya daha eğilimli oldukları bilinildiği gibi ülkemiz kömür
rezervlerinin de büyük çoğunluğu linyitlerden oluşmaktadır. Bu sebeple kömürün kendiliğinden yanması
ülkemiz için ayrıca önemli bir husustur. Bu problemle ilgili 20. yüzyılın ortalarından beri önemli çalışmalar
yapılmakla beraber günümüzde hala bu çalışmalar olanca hızı ile devam etmekte olup, hala daha kömürün
kendiliğinden yanma mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır. Günümüzde kömür oksijen etkileşimi
prensibine dayandırılarak kömürün oksidasyonu üzerinden değerlendirilen kömürün kendiliğinden yanması
farklı aşamalardan oluşan lineer olmayan kinetik bir süreçtir. Bu aşamaların değerlendirilmesi için kömürün
çeşitliliği ve çalışılan konunun içeriğine de bağlı olmak üzere zaman zaman farklı metotların kullanılması
ve/veya bu karmaşık mekanizmanın daha detaylı bir şekilde açıklanabilmesi için birden fazla metodun birlikte
değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada kömürün kendiliğinden yanma mekanizmasının
değerlendirilebilmesi için kullanılan metotların onlarcasının içerisinden günümüzde en yaygın olarak
kullanılan bir kısmına değinilerek ülkemiz açısından oldukça önemli olan bu problemin tespiti ve
değerlendirilmesi açısından araştırmacılara kolaylık sağlayabilecek bir kaynak oluşturulmaya çalışılmıştır.
For many years coal was a very common and important energy source for humans and despite all
environmental concerns it will be, especially for developing countries. Beside coal's very common usage for
energy, it has some difficulties as spontaneous combustion. The spontaneous combustion of coal can easily
occur at open and underground mine pits, stockpiles and silos when the necessary precautions were not taken.
However, lignites with low rank are more proneness to spontaneous combustion and as well-known most of
Turkey’s coal reserves are consists of lignites. Due to this fact, spontaneous combustion of coal is especially
an important matter for Turkey. This problem has been studied almost at the middles of the 20th century and
still protects its importance and still being studied and yet the mechanism of spontaneous combustion of coal
could not be understand clearly. Today, the spontaneous combustion of coal, which is a non-linear and kinetic
process composed of different stages, is explained by coal-oxygen interaction principle. To evaluate these
stages, depending on the coal type and the aim of the study, different methods can be used sometimes as
individually or astogether to explain this complex mechanism. In this study, widely used methods to determine
the spontaneous combustion mechanism of coal, was investigated and collected to prepare a guide for
researchers for their further investigations.