Hurufilikte Ebced Hesabının Kullanımına Dair Bir Risale


Creative Commons License

AKDAĞ A., Şenödeyici Ö.

AKDENİZ İNSANİ BİLİMLER DERGİSİ, cilt.4, sa.2, ss.227-237, 2014 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 4 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2014
  • Dergi Adı: AKDENİZ İNSANİ BİLİMLER DERGİSİ
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.227-237
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanoğlunun harfler ve sayılara gizli anlamlar yüklemesi oldukça eski devirlere uzanan bir alışkanlıktır. Bazı âlimlerin harflere gizli anlamlar yüklediği ve var oluşu bu şekilde açıklamaya çalıştığı görülebilir. Ancak bunlar arasında en dikkat çekicisi Hurufilik adıyla anılan sistemi kuran Fazlullah-ı Esterâbâdî’nin tevilleridir. Fazlullah-ı Esterâbâdî, Arap alfabesindeki yirmi sekiz ve Fars alfabesindeki otuz iki harfi; insan yüzündeki tüylerle, el parmaklarındaki eklemlerle; hazarda, seferde ve Cuma günü kılınan namazlarla ilişkilendirmiş ve böylece kendine mahsus bir Kur’ân yorumlama yöntemi geliştirmiştir. Belirli sayıların insan yüzündeki tüylerle olan münasebetinden, Kur’ân’da bazı surelerin başında bulunan ayet değerindeki harflerden, her şeyi ortadan ikiye ayırdığı farz edilen istiva hattından ve tamamıyla öznel çağrışımlardan istifade eden Hurufiler, Türk kültür ve inanç tarihini olduğu kadar edebiyatını da derinden etkileyen bir sistem geliştirmişlerdir. Hurufîler, bu materyallerin yanı sıra harflerin sahip olduğu sayı değerinden de yararlanmışlardır. Ancak Hurufilerin ebcede bakışlarını konu alan müstakil bir eser şimdiye kadar tespit edilememiştir. Genellikle tarih düşürme, fal bakma, büyü, muska ve benzeri uygulamalarda kendisine başvurulan ebcedi Hurufiler, inançlarını destekleyecek bir kanıt olarak değerlendirmişlerdir. Bu çalışmada, Hurufilikte ebcedin yerini ve kullanım sahasını izah eden bir risale neşredilecek, bu sayede Hurufiliğin kendine özgü tevillerinin daha iyi anlaşılabilmesine olanak sağlanacaktır.

Attribution of hidden meanings to letters and numbers is a habit of humankind dating back to ancient times. One can observe some scholars attributing hidden meanings to letters and trying to explain existence in this way. Most remarkable among them is the interpretations of Fazlullah-ı Esterâbâdî, the founder of the system known as Hurufism. Fazlullah has interrelated 28 letters of Arabic alphabet and 32 letters of Persian with hair on human face, joints of fingers, peacetime, voyage and Friday prays and developed his peculiar way of interpreting Kur’an. Hurufis, benefiting from the relation between certain numbers and feathers on the human beings' faces; from the letters given in the beginning of the verses of some sections of Qur'an; from the lines belived that divides everything into to two and completely subjective connotations have developed a system deeply influencing Turkish literature as much as Turkish culture and history of belief. Hurufi’s have also benefited from abjad calculations occasionally. However, so far, there is no substantive study detected on Hurufis’ approach on abjad. abjad, which is usually refered for registering dates, fortune telling, applications ofwitchcraft and amulet, has been a resource for Hurufis. In this work, a pamphlet explaining the uses of Abjad in Hurufism is issued for allowing a better understanding of Hurufis’ peculiar interpretations.