Hegemonik İstikrar Yaklaşımı ve Uluslararası Hukukun Bütünlük Sorunu


Creative Commons License

Güntay V., Güntay N.

II. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Kongresi, Trabzon, Türkiye, 15 - 16 Kasım 2018, ss.52-53

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Trabzon
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.52-53
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Uluslararası ilişkilerin temel sorunlarından birisi sistemin hukuksal bir bütünlüğe sahip olma􏱨ışıdır􏱩 Disiplinin realist perspektifi halen bu dü􏱪e􏱨i en iyi şekilde anlatan yaklaşımlar arasındadır􏱩 Bu 􏱨aklaşım içerisindeki 􏱫Hegemonik İstikrar Teorisi􏱬 realist perspektife i􏱨i bir örneklem olsa da uluslararası hukukun bütünlük sorunu açısından i􏱨i bir karşılaştırma 􏱨apmamı􏱪a da olanak vermektedir􏱩 Hegemonik istikrar yaklaşımının temelinde hegemon vasfına sahip gücün genel anlamda dün􏱨a si􏱨asetine de 􏱨ön verme􏱨e çalıştığını görmekte􏱨i􏱪􏱩 Bu durum uluslararası hukukun realist yaklaşımlarla tartışılığı dü􏱪e􏱨in temelini oluşturmaktadır􏱩 Egemen eşitler arasındaki vurgu uluslararası hukuk açısından ön plana çıkarken hegemon bir devletin varlığını dün􏱨a ekonomisi ve sistemi için el􏱪em görmek ciddi bir anla􏱨ış farklılığını da orta􏱨a ko􏱨maktadır􏱩 Uluslararası ilişkilerin disiplinel yaklaşımını egemenler ü􏱪erinden okudukça uluslararası hukukun 􏱨ıprandığı gerçeğini gö􏱪ardı etmemek gerekmektedir􏱩 Öne çıkan araştırma sorularından birisi de hegemonun olma􏱨ışı durumunda uluslararası bir istikrarsı􏱪lığın artıp artma􏱨acağıdır􏱩

Hegemon kısa vadede realist perspektif anlamında ka􏱪anımlarını kendine çevirecektir􏱩 Her iki dün􏱨a savaşının temelinde de ka􏱪anımların kutuplaşması gelmektedir􏱩 Uluslararası hukukun varlığı bü􏱨ük savaşların başında ve sonunda akla gelen bir kavram dahi olmamıştır􏱩 Örneğin ABD İkinci Dün􏱨a Savaşı sonunda bir hegemon olarak 􏱨ükselişe geçerken uluslararası hukukun eşitler arasındaki bo􏱨utunu bir avantaja dahi dönüştürmüştür􏱩 Bretton Woods sistemi ile hegemon dü􏱪e􏱨ini derinleştirmiş ve aslında sisteme dahil olan egemen eşitleri de bu konuda teşvik etmiştir. Uluslararası ilişkilerin güç ilişkileri açısından ABD􏱭nin hegemon vasfını koru􏱨abileceği tartışması 􏱮􏱯􏱩 􏱨ü􏱪􏱨ıl için bir tartışma konusu olabilir fakat bu konuda 􏱪ıtlaştığı uluslararası hukuk kendi bütünlüğü açısından önemli bir sınav vermektedir􏱩 Uluslararası hukukun bir güç dü􏱪eni olup olmadığı halen bir tartışma konusu iken devletlerin egemen eşitliği konusu bir ifadeden öte􏱨e geçememektedir􏱩.

Hegemonun temel sorunu gücün uluslararası hukuka u􏱨gun olarak işletilmesinden 􏱨ana olma􏱨ışıdır􏱩 Hegemonik istikrar teorisinin açıklama􏱨a çalıştığı husus gücün kaos karşısında işletilebilmesidir. Charles Kindleberger􏱭in de 􏱯􏱰􏱮􏱰 Bü􏱨ük Buhranı􏱭nı incelerken hegemonik istikrar teorisine 􏱨er vermesi bu konuda anlamlı gibi gö􏱪ükmektedir􏱩 Fakat uluslararası anlamda dü􏱪enle􏱨ici olma hegemonun varlık nedenini uluslararası hukuk karşısında açıkla􏱨abilmekte midir􏱱 Bu çalışmanın temelini de bahsettiğimi􏱪 sorulara verilme􏱨e çalışılan cevaplar oluşturmaktadır􏱩 Uluslararası anlaşmaların hegemon karşısında duruşu ve normların işletilebilmesi konusundaki girişimler de çalışma içerisindeki diğer alt başlıklar arasındadır􏱩 Cevap verilme􏱨e çalışılan sorular dönemsel anlamda günümü􏱪e ışık tutma􏱨a çalışmaktadır􏱩 Bunun sebebi uluslararası sistemin ba􏱪en hegemon􏱨a ba􏱪en de güçler dengesine da􏱨alı oluşudur. ABD karşısında 􏱨ükselen güçlerin varlığı 􏱨eni dalgalanmalara sebep olabilir fakat uluslararası anlamda normların işaret ettiği bütünlük liberal ve ideal yaklaşımların elini güçlendirecektir􏱩 Uluslararası hukukun varlığı bugün tüm devletler tarafından kabul edilmektedir􏱩 Bu durum uluslararası örgütlerin varlığı􏱨la da güçlenmektedir􏱩 Uluslararası hukuk ve hegemon a􏱨nı sistem içerisinde eşit bir 􏱨apı􏱨ı inşa edebilecek midir sorusu bu noktada yine cevaplanması gerekecek sorular arasındadır􏱩 Uluslararası hukukun elbette tüm uluslararası sorunları çö􏱪me gibi bir kapasitesi bugün itibari􏱨le gö􏱪ükmemektedir fakat Birleşmiş Milletler gibi bir örgütün varlığı hegemon açısından önemli bir dengele􏱨ici faktördür􏱩 Birleşmiş Milletler􏱭in Güvenlik Konseyi ile hizmet etme􏱨e çalıştığı uluslararası sistem hegemonun etkisi ile eleştirilmektedir􏱩 Hegemonik istikrar teorisinin gücü bir dengele􏱨ici olarak gördüğü sistem başta insan hakları ihlalleri olmak ü􏱪ere uluslararası hukukun egemen eşitler arasındaki önemli ilkelerini 􏱨ıpratma􏱨a devam etmektedir􏱩 Uluslararası örgüt çalışmalarının işaret ettiği ortak dü􏱪enin uluslararası hukuk bağlamında hegemonik istikrar teorisi􏱨le ne kadar örtüştüğü de bu çalışma dahilinde cevabı aranan sorular dahilindedir􏱩 Bu sorular dahilinde uluslararası hukukun fiili dü􏱪e􏱨de hegemonik istikrar teorisiyle karşılaştırılması çalışma dahilinde amaç edinilecektir􏱩