Akademik Veri Yönetim Sistemi
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRK-ERMENİ İLİŞKİLERİ ULUSLARARASI SEMPOZYUMU, Bayburt, Türkiye, 14 - 15 Mayıs 2015, ss.1-15
ABD Yüksek Komiseri Amiral Mark Lambert Birstol, mütareke döneminde 1919
yılı başında İstanbul’da ABD’yi temsile etmek üzere görevlendirilmiştir. Görev
süresi içerisinde tarafsız bir bakış açısıyla komitacı Ermeniler tarafından
uygulamaya konulan terörize faaliyetler ile katliamlar Bristol tarafından durum
raporlarına ve savaş günlüklerine kaydedilmiştir. Bu nedenle Ermeni olayları ve
1900’lü yıllarda Anadolu’da durum tespiti yapılırken Bristol belgeleri mutlaka
göz önüne alınmalıdır. Amiral Bristol, rapor ve günlüklerini yazarken Anadolu’ya
yayılmış geniş ABD’li misyoner ve tacir ağından gelen bilgilerden azami
derecede yararlanmıştır. Bu durum günlük ve raporlarda açıkça görülür. Bristol
belgeleri iddiaların aksine masa başı yazmalar değil sahadan toplanan bilgilerin
metodolojik yaklaşımla derlenmesinden oluşmuş bir külliyattır. Mondros
sonrasında Taşnakçı Ermeniler işgal güçlerinin de yardımıyla Ermenistan
Cumhuriyeti’ni kurmuşlar ve Kafkaslar’dan aşağı inerek Doğu Anadolu’daki Türk
topraklarını işgal yönünde bir politika uygulamışlardır. Zikredilen Taşnakçı
emeller 1920 yılının son ayında Kazım Karabekir Paşa komutasındaski karşı
harekât ve Gümrü Antlaşması ile engellenmiş, Ermenistan Cumhuriyeti Bolşevik
Rusya’nın idaresine girmiştir.
US High Commissar Admiral Mark Lambert Bristol started his post at the
beginning of 1919 a little after Mudros Armistice. During his office, with an
unbiased eye he in his war diary and reports wrote down terrorism and killings
committed by Armenians. Hence, to have an objective evaluation of Armenian
events and the situation in Anatolia in 1900’s Bristol papers shall be considered.
Admiral Bristol, while typing his war diaries and reports used American
missioners and tradesmen working in all around of Anatolia. This situation is
clearly visible in his papers. Contrary to stereotype arguments his papers were not
made on armchair even in fact they are the collection of field reports. After the
Mudros Armistice, by the support of invaders Tashnak Armenians had established
Armenian Republic and their first policy was to occupy Turkish lands in Eastern
Anatolia. Said Tashnakist aims came to an end by an counter operation done
under the command of Kazım Karabekir Pasha at the end of 1920’s and Armenian
Republic became a part of Bolshevik Russia.