Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, vol.12, pp.803-817, 2022 (Peer-Reviewed Journal)
In Turkish rivers and streams, the sediment monitoring studies were commenced in 1961 and have been conducted by the
State Hydraulic Works (DSİ). It is known from the suspended sediment data published annually by DSİ that the sediment
monitoring studies are limited to only three sediment gauging stations, on the Fol Stream (Vakfıkebir Town), the
Değirmendere Stream (Maçka Town), and the Karadere Stream (Araklı Town) in Trabzon Province. This study aims to
monitor and assess the total suspended sediment (TSS) transport in the Değirmendere Stream and the adjacent stream
watersheds, namely Yomra and Galanima. The stream water sampling studies were conducted two times a month for six
months from September 2019 to February 2020, on a sum of 12 TSS monitoring stations, four stations in each watershed.
Water depth monitoring studies were also conducted at two gauging stations, Öğütlü and Şinik, operated in the
Değirmendere and Galanima stream watersheds, respectively. TSS loads were computed with the help of the average
daily flowrate values and TSS concentrations in the relevant sections. In the Değirmendere Stream watershed, the average
monthly TSS values ranged from 10.80 to 124.50 mg/L upstream station and 62.30 to 541.20 mg/L downstream station.
The average daily flowrate values and TSS loads were computed as 489.335 m3 and 32.73 tons in the autumn and 506.592
m3 and 12.25 tons in the winter, respectively, for the TSS monitoring and gauging station. In the Galanima Stream
watershed, the average monthly TSS values ranged from 11.80 to 94.10 mg/L upstream station and 21.10 to 158.20 mg/L
downstream station. The average daily flowrate values and TSS loads were computed as 148.867 m3 and 4.46 tons in the
autumn and 259.632 m3 and 18.31 tons in the winter, respectively, for the TSS monitoring and gauging station. In the
Yomra Stream watershed, where the last six field studies are available, the average monthly TSS values ranged from 33.60 to 1.209.00 mg/L upstream station and 145.60 to 435.90 mg/L downstream station. It has been determined that the
Galanima Stream watershed has the least transport among the watersheds monitored TSS concentration. The TSS load
transported to the Black Sea is higher in the Değirmendere Stream watershed, where the city of Maçka is situated
upstream and the city of Ortahisar is situated downstream due to intensive anthropogenic activities in the watershed.
Ülkemiz akarsularında sediment gözlemleri 1961 yılında başlatılmış olup Devlet Su İşleri tarafından yürütülmektedir.
Yayımlanan süspanse sediment yıllıklarından, Trabzon’un Fol Deresi, Değirmendere ve Karadere havzalarında ve her bir
havzada bir istasyonda aylık olarak askıda katı madde (AKM) takibinin yapıldığı bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı,
Değirmendere Havzası’nın yanı sıra AKM takibinin yapılmadığı komşu havzalarda (Yomra ve Galanima) da AKM
taşınımını incelemek ve değerlendirmektir. Her bir havzada dört, toplam 12 AKM gözlem istasyonundan, Eylül (2019)-
Şubat (2020) döneminde ayda iki kez olacak şekilde su örnekleri toplanmış ve AKM (mg/L) belirlenmiştir. Değirmendere
ile Galanima havzalarında işletilen Öğütlü ve Şinik isimli akım gözlem istasyonlarında seviye okumaları yapılarak ilgili
kesitlerden geçen debiler belirlenmiş ve AKM yükleri de hesaplanmıştır. Aylık ortalama AKM değerlerinin membada
10.80-124.50 mg/L mansapta ise 62.30-541.20 mg/L arasında değişim gösterdiği Değirmendere Havzası’nda, ortalama
debi ve AKM yükünün sonbaharda sırasıyla 489.335 m3
/gün ile 32.73 ton/gün ve kışın 506.592 m3
/gün ile 12.25 ton/gün
oldukları hesaplanmıştır. Aylık ortalama AKM değerlerinin membada 11.80-94.10 mg/L mansapta ise 21.10-158.20 mg/L
arasında değişim gösterdiği Galanima Havzası’nda, ortalama debi ve AKM yükünün sonbaharda sırasıyla 148.867 m3
/gün
ile 4.46 ton/gün ve kışın 259.632 m3
/gün ile 18.31 ton/gün oldukları hesaplanmıştır. Altı çalışmanın mevcut olduğu
Yomra Deresi Havzası’nda, aylık ortalama AKM değerlerinin membada 33.60-1.209.00 mg/L mansapta ise 145.60-
435.90 mg/L arasında değiştiği belirlenmiştir. Çalışma kapsamında AKM takibi yapılan havzalarda en az taşınımın
Galanima Havzası’nda olduğu tespit edilmiştir. Membaında Maçka ile mansabında Ortahisar ilçelerinin yer aldığı ve
insani faaliyetlerin kıyasla daha yoğun olduğu Değirmendere’nin diğer iki akarsuya kıyasla daha fazla AKM taşıdığı
belirlenmiştir.