Akademik Veri Yönetim Sistemi
Havza Yönetimi Sempozyumu, ÇANKIRI, TÜRKIYE, Çankırı, Türkiye, 10 - 12 Eylül 2014, cilt.1, sa.1, ss.365-370
SOLAKLI DERESİNDE ASKIDA KATI MADDE MİKTARININ
ZAMANSAL DEĞİŞİMİ
Necla KORALAY1, Ömer KARA1, Uğur KEZİK1
1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Trabzon
nkoralay@ktu.edu.tr
ÖZET
Sucul ekosistemleri bünyesinde barındıran akarsu havzaları tüm canlı organizmalar
gibi çevresel etkilerden olumsuz yönde etkilenebilmektedirler.
Yüksek miktarda askıda katı madde (AKM) taşıyan akarsularda su kalitesi ve
canlıların yaşam kalitesini azaltmaktadır. Akarsuların taşıdığı AKM miktarı
havzadaki arazi kullanım biçimleri ve yağış-akış rejimine göre değişmektedir.
Bu çalışmanın amacı, Solaklı akarsu havzasının mansap kısmında askıda
katı maddenin zamansal değişimini araştırmaktır. Trabzon ili, Of ve Çaykara
ilçesi arasında bulunan Solaklı akarsu havzasının mansap kısmından (denize
dökülmeden 2 km mesafede) her ay 6 adet su örneği alınmış ve gravimetrik
yöntemle AKM miktarları tespit edilmiştir. Sonuç olarak ilk 6 ayda (Ocak-Haziran,
2014) AKM miktarları değişim göstermiştir. AKM miktarı, yılın ilk
ayında ortalama 110 mg/lt, Şubat ayında 200 mg/lt, Mart’ta 130 mg/lt Nisan’da
180 m /lt ve Mayıs ayında 50 mg/lt ve Haziran ayında ise 100 mg/lt olarak
ölçülmüştür. Ortalama askıda sediment miktarı ise 128 mg/lt olmuştur. Bu
rakam, sucul ekosistemlerde kabul edilen sınır değerin (50 mg/lt) yaklaşık 2,5
katıdır. En son verilere göre akarsuyun debisi ortalama 20,6 m3/s olarak dikkate
alındığında 6 ayda toplam 35.986 ton AKM (organik + inorganik) yükü
taşındığı tespit edilmiştir. Solaklı havzasından yüksek miktarda sediment taşınımı
havza karakteristikleri ve yağış rejiminin yanısıra insan etkisiyle ortaya
çıkan, yanlış arazi kullanımı ve akarsu üzerindeki HES’lerin inşaat aşamasında
ve kum ocağı faaliyetlerinden kaynaklanabileceğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Askıda Katı Madde, Akarsu ve Yağış Rejimi, Sediment Kaybı, Erozyon