Hemşirelerde Tükenmişlik: Nedenleri, Sonuçları ve Baş Etme Yaklaşımları

Yılmaz A., Öztürk H.

11. Uluslararası Acharaka Tıp, Hemşirelik, Ebelik ve Sağlık Bilimleri Kongresi, Baku, Azerbaycan, 15 - 17 Haziran 2025, cilt.1, ss.61-71, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Baku
  • Basıldığı Ülke: Azerbaycan
  • Sayfa Sayıları: ss.61-71
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

HEMŞİRELERDE TÜKENMİŞLİK: NEDENLERİ, SONUÇLARI VE BAŞ ETME YAKLAŞIMLARI

Arş.Gör. Ayşegül Yılmaz1*, Prof.Dr.Havva Öztürk1

1Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, Trabzon, Turkey

*ORCID: 0000-0001-6721-8926 ORCID: 0000-0001-8515-6263

*aysegul3126@gmail.com ozturkhavva@gmail.com

+90 533 329 86 98, +90 5054990493

ABSTRACT

Bu çalışma, hemşirelerin tükenmişlik nedenlerini, sonuçlarını ve tükenmişlik ile baş etme yaklaşımlarını tanımlamak amacıyla yapılmıştır. Tükenmişlik, başarılı şekilde yönetilmemiş kronik işyeri stresinden kaynaklanan, duygusal bitkinlik, duyarsızlaşma ve kişisel başarı duygusunda azalma ile karakterize bir sendromdur. Sağlık çalışanları içerisinde özellikle hemşirelerde yüksek oranda görülmektedir. Dünya çapında her on hemşireden birinin yüksek tükenmişlik semptomları yaşadığı belirtilirken, farklı ülkelerde, farklı sağlık kurum veya birimlerinde yürütülen bazı çalışmalarda, hemşirelerin %15 ile %54 arasında, ayrıca bireysel, örgütsel ve işle ilgili nedenle tükenmişlik yaşadığı raporlanmıştır. Bireysel nedenler; genç, kadın, deneyimsiz, evde çocuk sahibi, sağlık sorunlarına sahip olmak, kişilik/nevrotik kişilik yapısı, stresle ile mücadele yeteneği gibi faktörlerdir. Örgütsel nedenler; rol belirsizliği, iş güvensizliği, aşırı bürokrasi, işyerindeki sosyal desteğin azlığı, kararlara katılamama, yöneticilerden destek alamama, takım arkadaşlarıyla yaşanan çatışmalar, kariyer beklentilerin gerçekleşmemesi gibi faktörler olabilir. İş ile ilgili nedenler ise uzun ve vardiyalı çalışma saatleri, zaman baskısı, aşırı iş yükü, personel yetersizliği, düşük maaş, işin zihinsel ve fiziksel zorluğu ve çok yönlü olması gibi faktörlerdir. Ancak tükenmişlik, bu faktörlerle kronik şekilde maruziyet ile gerçekleşmektedir. Bununla birlikte tükenmişlik, hemşirelerin fiziksel, ruhsal sağlıklarını olumsuz etkilemekte, yorgunluk, anksiyete, uyku bozuklukları, baş ağrısı, depresyon, konsantrasyon/hafıza ve ailevi sorunlar oluşturabilmektedir. Hemşirelerin üretkenliklerini ve bakım kalitesini azaltmakta, işin savsaklamasına ve ihmaline, hastalara kötü davranılmasına neden olabilmektedir. Hasta ve hemşire memnuniyetini, hasta güvenliğini azaltabilmekte, tıbbi hatalara, işten ayrılmalara ve devamsızlıklara neden olup maliyetlerde artış ile sonuçlanabilmektedir. Sonuçta tükenmişliğin önlenmesi/semptomlarını azaltmak için uygun çalışma programları ile hemşirelere yeterli dinlenme ve mola, duyguların paylaşımı (terapist vb), fiziksel egzersiz, iyi beslenme (vardiya öncesi/sırasında sağlıklı ve yeterli beslenme vb.), eğitim (mesleki ve tükenmişlik), yapısal ve psikolojik güçlendirme olanakları sağlanabilir.

Keywords: Hemşire, Hemşirelik, Tükenme.