Research Information System
World Women Conference-V, Baku, Azerbaijan, 7 - 08 March 2023, pp.167-177
Özet
1960 sonrası Türk Edebiyatı sanatkârlarından Sevgi Soysal (1936-1976), kadın sorunsalının
öncelendiği dört roman, modern yaşamdaki çatışmaların kadın merkezli anlatıldığı öykülerin
yer aldığı üç öykü kitabı, kadının bireyleşme sürecinin dramatize edildiği bir oyun gibi çeşitli
türlerde genellikle otobiyografik izler taşıyan edebî eserler kaleme alarak yazın hayatını inşa
eder. Sosyal ve siyasi uzamın etki alanı içinde bunalım, sıkıntı, yalnızlık, şiddet gibi
kavramları ataerkil düzen içerisinde kentli kadının öyküsü bağlamında kurgular. Kadın
yazınında öncü rolünü üstlenen sanatkâr, eril tahakküm altındaki kadınların trajik arayışları ile
farklı kadınlık hâllerini gözlemleri ve deneyimleri çerçevesinde anlatır. Metinlerinin arka
planında dişil tutuklanmışlığı aşma çabası ve tükenişe çözüm yolları sunma hedefleri dikkat
çeker.
Sevgi Soysal’ın erkek otoritesinin kuşatıcılığının anlatı dünyasına çeşitli karakterler
aracılığıyla taşındığı eserlerinde enseste maruz kalan genç kızlardan şiddete uğrayan
entelektüel kadınlara kadar her ortamda ve durumdaki dişil ötekileştirilme belirginleşir. Öteki
konumuna itilerek varoluşları engellenen kadınlar, ataerkil dünyanın kodlarının ve toplumsal
cinsiyet rollerinin sınıflandırdığı, yaptırımlar uyguladığı düzen ile çatışma içerisindedirler.
Kadın karakterlerin dünyadaki doğumlarını gerçekleştirerek kendi olma serüvenlerinde eril
otoritenin temsil ettiği yazılmamış kurallar ve öğretilmiş kalıp yargılar engelleyici
unsurlardır.
Sevgi Soysal’ın tüm eserleri gibi hikâyelerinde de karakterlerin duruş ve direnişleri, ataerkil
düzen ile toplumsal cinsiyet eşitsizliğine başkaldırı niteliğindedir. Yazarın 1976 yılında,
ölümünden önce yayımlanan son kitabı “Barış Adlı Çocuk”ta yer alan Bir Ağaç Gibi
öyküsünün entrik kurgusunu, meme kanseri olan başkişinin tedavi sürecinde eril otoritenin
hüküm sürdüğü mekânlardan hastanede yaşadıkları oluşturur. İsimden içeriğe direniş ve
özgürlük imlemeleri içeren anlatıda eril tahakküm altındaki kadınların kendilik arayışları,
cinsiyet eşitsizliğini kabullenmek zorunda kalışları, var olmak için verdikleri mücadele,
sosyal açıdan çözüm önerileri diyalog tekniği ile sunulur.
Bu çalışmada Sevgi Soysal’ın yerkürenin kadınlar için bir hastaneye dönüşümünün imlendiği
Bir Ağaç Gibi adlı öyküsündeki karakterler toplumsal cinsiyet bağlamında çözümlenecektir.
Böylece ataerkil bir toplumda kadın olmanın yansımaları tespit edilerek varoluş mücadelesi
veren kadınların tinsel ve bedensel değişimleri değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sevgi Soysal, Bir Ağaç Gibi, toplumsal cinsiyet, kadın, erkek, baskı,
özgürlük