Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Uluslararası Teori, Araştırma ve Derlemeler Cilt 1, Prof. Dr. Hakan Altıntaş,Prof. Dr. Mustafa Mete,Doç. Dr. Neslihan Bolat Bozaslan, Editör, Serüven, Ankara, ss.25-38, 2023
Çin başta olmak üzere ilk olarak 13 Ocak 2020 tarihinde tanımlanan
Yeni Koronavirüs Salgını (Covid-19), solunum yolu belirtileri ile ortaya
çıkan ölümcül bir hastalık olarak tüm dünyayı etkilemiştir (https://covid19.
saglik.gov.tr). Hastalığın ilk başladığı ülkelerde kontrol altına alınamaması,
dünyanın hemen hemen bütün ülkelerine kısa sürede yayılmasına sebep
olmuştur. Ülkelerin bulaşın önüne geçmek amacıyla sınırlarını kapatma
tedbirleri almaları sebebiyle dünya dış ticareti oldukça yavaşlayarak ithalat ve
ihracat durma noktasına gelmiştir. Covid-19 pandemisi, dünya ekonomisini
olumsuz yönde etkilemesiyle birçok sektörün finansal performansında düşüş
yaşanmıştır. Bu sektörlerin en önemlilerinden biri olan lojistik sektörü de
pandemi sürecinden ciddi oranda etkilenmiştir. Çünkü lojistik sektörü
faaliyetleri dış ticaretin ayrılmaz bir parçası olarak ekonomik hayatta yer
almaktadır.
Covid-19 salgınının küresel boyutta ülkelerin ekonomik yapılarında
meydana getirdiği olumsuz etkinin daha ne kadar süreceği ve iktisadi
bakımdan eski haline ne zaman döneceği hala belirsizliğini korumaktadır
(Akçacı, T. & Çınaroğlu, M. S.,2020). Bu bağlamda Borsa İstanbul’daki lojistik
firmalarının finansal performansının incelenmesi, bu sektörün covid-19
pandemisi sürecindeki performansının değerlendirilmesine ve gelecekte
olası salgın hastalıklar gibi dünya ticaretinin olumsuz yönde etkileneceği
durumlarda isabetli finansal kararlar verilmesine dair önemli fikirlerin ortaya
konmasına yardımcı olacaktır.
Konu ile alakalı olarak literatür incelendiğinde Öztürk vd. (2020),
covid-19 pandemisinin Borsa İstanbul hisse senetleri piyasası üzerinde
etkilerini araştırmışlardır. Yapılan çalışma neticesinde olumsuz yönde en fazla
etkilenen sektörlerin başında metal ve makine ürünleri üreten sektörü olduğu
sonucuna varmışlardır. Çıtak ve Çalış (2020), TÜRSAB, TÜİK, OECD gibi
ulusal ve uluslararası kuruluşlardan aldığı veriler üzerinden salgının turizm
sektörü üzerine olan küresel etkilerini tespit etmeye çalışmış ve olumsuz yönde
etkileri olduğu sonucuna varmıştır. Ramelli ve Wagner (2020)’in çalışmasında,
Covid-19 salgınının Çin ve ABD bağlamında tüm sektörlere olan etkisini en
küçük kareler regresyon analizi yöntemi kullanarak analiz etmiş ve salgının
olumsuz etkisinin en fazla yaşandığı sektörlerin ulaşım, enerji, otomotiv
ve sigorta sektörleri olduğunu tespit etmiştir. Akça (2020), istatistiki rapor
incelemesi yaparak Covid-19 salgınının havacılık sektörüne etkilerini yıl
ve dönem bazlı olarak test etmiş ve olumsuz etkilerini ortaya koymuştur.
Zhang vd. (2021) araştırmalarında, Covid-19 salgın sürecinin ulaşım sektörü
üzerindeki etkilerini anket yöntemi kullanarak incelemiş ve toplu ulaşımdan
ziyade insanların artık %60 oranında bireysel ulaşım araçlarını kullanmaya
yöneldiği sonucuna varılmıştır. Supitriyani vd. (2021), Özcan (2021), Veri
Zarflama Analizi yöntemini kullanarak Covid-19 salgınının turizm-ulaştırma firma performanslarını inceleyerek negatif etkisi olduğunu saptamıştır. Liu vd.
(2020), Covid-19 salgınının 21 farklı borsa endeksi üzerinde kısa vadeli etkisi,
olay çalışması metodolojisi kullanılarak değerlendirilerek Asya ülke borsalarının
daha fazla olumsuz etkilendiği ortaya konulmuştur. Zeren ve Hızarcı (2020),
Maki Eşbütünşleme Testi kullanılarak Covid-19 pandemi sürecinin farklı
borsalar üzerindeki olası etkileri incelenerek pandemi kaynaklı çok önemli
ekonomik kayıplarla karşı karşıya kalacağı ortaya konulmuştur. Gromsen ve
Koijen (2020)’in çalışmasında, covid-19 salgın döneminde hisse senetleri kâr
payı ve büyüme beklentileri tahmin modeli oluşturularak finansal piyasalarda
aşağı yönlü bir hareketin olduğunu ortaya konulmuştur. İlgili literatüre göre
covid-19 salgınının bireylerin ulaştırma tercihlerinden farklı ülkelerin lojistik
sektörlerini de kapsayan finansal piyasalarına kadar geniş yelpazede etkileri
olduğu ve sektör bazında bakıldığında lojistik sektörünün salgından en çok
etkilenen sektör gruplarından biri olduğu görülmektedir. Tüm bu literatür
örnekleri ışığında ortaya konulan bu çalışma, covid-19 pandemi sürecinin
finansal göstergeler üzerindeki etkilerini inceleyen literatüre katkı sağlayacaktır