Akademik Veri Yönetim Sistemi
23. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, Elazığ, Türkiye, 23 - 25 Eylül 2025, ss.14, (Özet Bildiri)
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yetiştirilen gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss)
populasyonlarında Lactococcus garvieae etkenine karşı genetik dirençliliği belirlemek, bu dirençliliğin kalıtsal
temelini ortaya koymak ve dirençle ilişkili aday gen bölgelerini genom boyu ilişkilendirme (GWAS) ve gen
anlatımı analizleri yoluyla tanımlamaktır. Elde edilecek genetik belirteçlerin, hastalığa dirençli alabalık
hatlarının geliştirilmesine yönelik ıslah programlarında kullanılabilirliği hedeflenmiştir.
Materyal ve Metot: Çalışmada Türkiye’nin farklı bölgelerindeki 13 kuluçkahaneden temin edilen damızlık
gökkuşağı alabalıkları kullanılarak 76 tam kardeş aile oluşturulmuştur. Her bir aile, tek bir dişi ve tek bir
erkekten elde edilen gametlerle yapay döllenme yoluyla üretilmiş, döllenmiş yumurtalar bireysel kuluçka
kaplarında kuluçkalanarak yavrular elde edilmiştir. Yumurtadan çıkan balıklar, ayrı tanklarda büyütülerek 3–
5 gram canlı ağırlığa ulaştırılmıştır. Hastalığa dirençlilik analizleri için her aileden ortalama 40 birey seçilerek
L. garvieae ATCC49156 suşu ile belirlenen LD₅₀ dozunda enfekte edilmiştir. Enfeksiyon sonrası 21 gün
süresince mortalite takibi yapılmış; ölen bireyler “hassas”, sağ kalanlar “dirençli” olarak sınıflandırılmıştır.
Deneme sonunda her bireyden doku örnekleri alınarak %80 etanol içinde -20°C’de DNA izolasyonu yapılana
kadar muhafaza edilmiştir. Fenotipik verilerle birlikte bireylerden elde edilen DNA örnekleri SNP temelli
genotipleme analizlerine tabi tutulmuş, genom boyu ilişkilendirme çalışmaları (GWAS) ile hastalığa dirençle
ilişkili genetik bölgeler tespit edilmiştir.
Bulgular/Sonuç: Yapılan çalışmalar sonucunda, Lactococcus garvieae enfeksiyonuna karşı farklı direnç
seviyeleri gösteren 76 tam kardeş aileden elde edilen bireylerde önemli fenotipik varyasyon gözlenmiştir.
Enfekte edilen balıklar arasında bazı ailelerde yüksek düzeyde dirençlilik, bazılarında ise yüksek hassasiyet
tespit edilmiştir. Bu varyasyon, direnç özelliğinin genetik temelli olduğunu desteklemiştir. GWAS sonucunda,
laktokokkosise karşı dirençle ilişkili anlamlı SNP bölgeleri tanımlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, gökkuşağı
alabalığında laktokokkosise karşı dirençlilik özelliğinin genetik olarak seleksiyonla iyileştirilebileceğini ve bu
amaçla kullanılabilecek moleküler belirteçlerin tanımlandığını ortaya koymuştur. Bu çalışma, Türkiye’de yerli
ve dirençli alabalık hatlarının geliştirilmesine yönelik ıslah programları için güçlü bir temel sunmakta; aynı
zamanda sektörde hastalık kaynaklı kayıpların azaltılmasına katkı sağlayacak genetik araçların geliştirilmesini
mümkün kılmaktadır.
Anahtar kelimeler: Gökkuşağı alabalığı, Laktokokkosis, Genom boyu ilişkilendirme analizi (GWAS), Hastalık
dirençliliği, Tam kardeş aileler
Teşekkür: Bu çalışma, TÜBİTAK 1001 programı kapsamında desteklenen 122Y984 numaralı proje çerçevesinde
gerçekleştirilmiş olup, sunulan veriler ilgili proje kapsamında elde edilmiştir.