İPEĞİN SERÜVENİNDE TÜRK TOPLULUKLARININ BELİRGİNLEŞMEMİŞ ROLÜ


Yücekaya H., Özcimbit O.

TARIH INCELEMELERI DERGISI, cilt.38, sa.1, ss.327-345, 2023 (ESCI) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 38 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.18513/egetid.1333311
  • Dergi Adı: TARIH INCELEMELERI DERGISI
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Index Islamicus, MLA - Modern Language Association Database
  • Sayfa Sayıları: ss.327-345
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanlığın ipek ile etkileşimi beş bin yıl kadar öteye gider. İpekçilik nesiller boyu tevarüs eden ve büyük bir tecrübe ve bilgi birikimi gerektiren iştigal alanıdır. Dikkatleri çekmemiş olsa da ipek yetiştiriciliğinin yayıldığı alanların Türk topluluklarının yaşadığı ve tarihi istikametlerindeki şehirler olması ilgi çekicidir. Diğer taraftan İpek Yolu’nun başlangıcı ve sistemli ticaretin ortaya çıkması ile ilgili paradigmalar da neden-sonuç ilişkisine bağlı varsayım ve hipotezleri kurgulayabilmek açısından kifayetsiz kalmaktadır. İpek Yolu araştırmalarında ticareti organize eden yetenekli atlı göçebelere atıf vardır. Ancak bozkırın atlı göçebeleri İpek Yolu’nun adeta kayıp oyuncularıdır. Esasında güzergâh; aralarında soy, dil bağları olan ve Orta Asya’nın fiili sahipleri konumundaki sayısız Türk topluluğunun topraklarından geçmekteydi. Türkler ticaret için atalarından devraldıkları iyi bir arka plana sahiptiler. Yerleşik kültürlerin vergilendirilmesi zamanla İpek Yolu ticaretini doğurdu. Çin ile başlatılan at karşılığı ipek ticareti, Türkleri Orta Asya’nın gelmiş geçmiş en zengin göçebeleri haline getirdi. Bunlara rağmen ipeğin serüveninde en az bilinen aktör Türklerdir.