İngiltere’nin Arap İsyanı Tertibi (1914-1918): İsyanın Cumhuriyet Dönemi Hükümet Programlarındaki Dış Politika Yansımaları


Creative Commons License

KÖSE İ.

Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, cilt.8, sa.1, ss.18-38, 2017 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 8 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2017
  • Dergi Adı: Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.18-38
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Arap yarımadasının büyük kısmı, Yavuz Sultan Selim’in 1517 yılında Mısır’ı fethinden sonra
Osmanlı Devleti’nin topraklarına katılmış ve bu tarihten 1916 yılına kadar; Mısır’ın önce Napolyon
Bonapart komutasındaki Fransızlar tarafından işgali (1798-1801) ve daha sonra 1882 yılında
İngiltere tarafından ilhakı istisna olmak üzere yaklaşık 400 yıl Osmanlı idaresinde kalmıştır. Arap
yarımadasındaki Osmanlı varlığı I. Dünya Savaşı’nın başlarındaki isyan ile sona ermiştir. Osmanlı
Devleti’nin karşılaştığı son başkaldırı olan Arap isyanı, I. Dünya Savaşı’nın en zorlu günlerinde
Çanakkale’de bir varoluş mücadelesi verilirken gerçekleşmiştir. İsyana Araplar bir bütün olarak
destek vermemişlerdir. Buna karşın Arap yarımadasındaki Türk askerleri isyan nedeniyle önemli
miktarda zarar görmüşler ve zayiat vermişlerdir. Zikredilen durum siyasallaşan Arap
milliyetçiliğinin de etkisiyle Cumhuriyet kurulduktan sonra Türk-Arap ilişkilerinde bir güvensizlik
ortamı oluşturmuş, kimi dönemlerde yakınlaşmalar sağlanmış olsa bile diplomatik ilişkiler tarihsel
güvensizlik üzerinde şekillenen tereddütlü telakki nedeniyle uzun süre güven artırıcı temellerde
yapılanma imkânından yoksun kalmıştır.