Bir ansiklopedik yıllık olarak Nevsâl-i Marifet (H.1309-1310)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, tarih, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tuğçe Altunköy

Danışman: Melek Öksüz

Özet:

Bu çalışmada, Ebüzziyâ Mehmed Tevfik Bey'in Takvim-i Ebüzziyâ serisinden 1892 (H.1309/1310) tarihli Nevsâl-i Marifet adlı yıllığın transkripsiyonu ve değerlendirmesi yapılmıştır. Bu eserin seçilmesinin amacı; sosyal ve kültürel tarihe ışık tutacak, yerli ve yabancı yıllıklarla kıyaslama yapılabilecek kadar geniş içeriğe ve estetiğe sahip olmasıdır. Tezde, Ebüzziyâ Mehmed Tevfik Bey'in hayatına dair bilgilerin yanı sıra, kaleme almış olduğu eserlerden sadece bir kısmına yer verilmiştir. Hem çalışmanın sınırlarını aşmamak hem de daha önce yapılan çalışmaları tekrar etmemek adına burada yazarın eserlerinin tamamı yerine sadece tarih ve edebiyat alanında öne çıkan ve tezin konusuyla alakalı olanlar seçilmiştir. Nevsâl-i Marifet'in ilk yarısında yer alan bilgiler sayesinde Doğu'daki; takvim, yıllık, salnâme, nevsâl ve Batı'daki almanaklarla ortak içerikler paylaşılmıştır. Eseri ilgi çekici kılan esas unsur, ikinci yarısında yer verilen konular olmuştur. Bunlar arasında özellikle idari ve sosyal hayata ışık tutması bakımından şehir yazıları dikkat çekici niteliktedir. Oldukça detaylı bilgilerin verildiği bu yazılarda farklı ülkelerdeki otellerden, önemli mimari eserlerden, polis teşkilatlarından, ülkelerin nüfus oranlarından, bulunduğu döneme damgasını vuran ya da yazara ilgi çekici gelen meşhur kişilerden ayrıntılı bir biçimde bahsedilmiştir. Yanı sıra çeşitli süreli yayınların isim ve bilgilerine de yer verilerek bunlar ülkelerine göre kategorize edilmiştir ki bu durum araştırmacıların faydalanabileceği dünya çapında zengin bir katalog oluşturmuştur.