Kent çeperindeki TOKİ uygulamalarının planlama normları açısından değerlendirilmesi: Trabzon örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama , Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Gamze Kolcuoğlu

Danışman: Cenap Sancar

Özet:

Ülkemizde konut sorunundan en çok etkilenen alt ve orta gelir grubuna yönelik, kamu ve özel sektör farklı dönemlerde, çeşitli yöntemler kullanarak konut üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 1984 yılında Toplu Konut İdaresi kurulmuştur. Bu kurum, 2004 yılında Arsa Ofisinin yetkilerini devralarak hazineye ait arazileri bedelsiz kullanma imkânına sahip olmuş ve kentlerde konut edinmede sorun yaşayan alt ve orta gelir gruplarına yönelik kent çeperlerinde, plan dışı alanlarda bulunan kırsal nitelikli arsalara yatırımlar yapmaya başlamıştır. Bu durum da kent çeperlerinde, plan bütünlüğünden uzak gelişim gösteren ve kentsel hizmetlerden yeterli şekilde yararlanamayan yerleşimlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu tez çalışması; kent çeperlerinde, orta ve alt gelir gruplarına yönelik üretilen TOKİ konutlarının, kentsel hizmetlerden konut çevresinde ve erişim mesafesinde yararlanabilme durumunun, alt ve orta gelir grubuna yönelik üretilen TOKİ konutlarının yine bu gelir grubu için konut değerinin erişilebilir olma durumunun ve TOKİ konutlarının kent ile ulaşım ilişkisinin incelenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmanın amacına yönelik literatür taraması yapılmış, 2018 ve 2024 yıllarında çalışma alanlarında anket ve görüşmeler yapılarak veri toplanmıştır. Anket ve görüşme verileri ile çalışma alanları Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği ve planlama normları kapsamında değerlendirilmiş, oransal ve yere dayalı erişilebilirlik yaklaşımları doğrultusunda konutların ekonomik erişilebilirlikleri incelenmiş ve toplu taşıma araçlarının ulaşım süresi ile sefer sıklıkları kapsamında erişilebilirlik düzeyleri tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda ise kent çeperlerinde gelişim gösteren toplu konut alanlarının yer seçimi kararları, kentsel hizmetlere erişilebilirlik, konuta erişilebilirlik ve ulaşım imkanları kapsamında değerlendirilmiştir.