Sıra bağımlı hazırlık süresi bulunan ilişkisiz paralel makine çizelgeleme probleminin melez ateş böceği algoritması ile çözümü


Creative Commons License

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BUĞRA DAVUT DAŞKIN

Danışman: Kadir Büyüközkan

Özet:

Bu çalışmada, sıra bağımlı hazırlık süresi bulunan ilişkisiz paralel makine çizelgeleme problemi üzerine odaklanılmıştır. Melez bir yaklaşım geliştirilerek, ateş böceği algoritması ile genetik algoritmanın mutasyon, seçim ve çaprazlama operatörleri bir araya getirilmiştir. Ek olarak, geliştirilen değişken komşuluk arama algoritması kullanılarak çözüm kalitesi artırılmıştır. Çalışmada kullanılan test verileri Python programlama dili üzerinde geliştirilen veri üretim programı ile elde edilmiştir. Geliştirilen melez algoritma MATLAB programlama dili kullanılarak kodlanmıştır.

Küçük boyutlu veriler için GAMS üzerinde kodlanan matematiksel model çözümleri, büyük boyutlu veriler için ise benzetimli tavlama, genetik algoritma ve ateş böceği algoritması metasezgisellerinin çözümleri, geliştirilen melez yöntemin çözümleri ile kıyaslanmıştır. Elde edilen sonuçlar, geliştirilen melez ateş böceği algoritmasının sıra bağımlı hazırlık süresi bulunan ilişkisiz makine çizelgeleme problemlerinin çözümünde etkili bir yöntem olduğunu göstermiştir.

Geliştirilen algoritma, Kayseri Organize Sanayi bölgesinde faaliyet göstermekte olan bir fabrikadan alınan veriler doğrultusunda, gerçek hayat problemine uygulanmıştır. Programla elde edilen sonuçlar firmadaki mevcut durum ile kıyaslandığında, üretim planlamasına %12,77 iyileştirme sağlayacağı tespit edilmiştir.